Dva snažna zemljotresa pogodila su jugoistok Turske u ponedjeljak ujutru, gotovo potpuno uništivši nekoliko gradova, gdje je stradao veliki broj ljudi, uz dosta povrijeđenih.
Udari su se osjetili u lokalnim zemljama, a pogotovu u susjednoj Siriji, gdje takođe ima dosta poginulih i povrijeđenih.
Stručnjaci navode nekoliko razloga – jedan je jačina zemljotresa, u koje se vrijeme dogodio, a ističu i značaj objekata otpornih na potrese.
Zašto su bili tako smrtonosni?
Onaj kod Gazijantepa, procijenjen na 7,8 stepeni Rihtera, prema zvaničnoj skali magnitude, klasifikovan je kao “veliki”.
Epicentar je bio relativno plitak, na oko 18 kilometara, što je uticalo na obim štete.
“Samo dva zemljotresa u posljednjih 10 godina su bila jednake jačine, a četiri u prethodnih 10 godina”, navodi Džoana Fore Valker sa Instituta za rizik i smanjenje katastrofa na Univerzitetskom koledžu u Londonu.
Ali nije samo snaga podrhtavanja ono što izaziva pustoš.
Nesreća se dogodila u ranim jutarnjim satima, kada su ljudi bili u domovima i spavali, prenosi BBC.
Čvrstoća zgrada je takođe važan faktor, a Karmen Solana, vulkanološkinja sa Univerziteta u Portsmutu, ukazuje upravo na problem sa infrastrukturom u južnoj Turskoj, a posebno u Siriji.
Kako navodi, u tim predjelima nema mnogo zgrada otpornih na udar zemljotresa.
“Tako da se spasavanje života sada uglavnom oslanja na reakciju spasilaca”, navodi Solana.
“Sljedeće 24 sata su ključna za pronalaženje preživjelih – poslije 48 sati njihov broj se enormno smanjuje.”
Ovo je bio region u kom više od 200 godina nije bilo većeg zemljotresa ili bilo kakvih upozorenja da bi oni mogli da se dogode.
Zbog toga je i nivo pripremljenosti bio manji nego u mjestima naviklim da se nose sa potresima.
Zemljina kora sastoji se od odvojenih ploča koje se nalaze jedna pored druge.
Ove ploče često pokušavaju da se pomjeraju, ali ih sprečava trenje kada dodiruju susjednu.
Međutim, ponekad pritisak raste sve dok se jedna ploča odjednom ne izdigne u odnosu na drugu, uzrokujući pomjeranje površine.
To je ovog puta bila arapska ploča, koja se kretala ka sjeveru, uz anadolijsku ploču.
Trenje ploča je odgovorno i za veoma snažne zemljotrese u prošlosti.
U zemljotresu od 7,4 Rihtera, 13. avgusta 1822. u Alepu, danas sirijskom gradu, a tada dijelu Otomanskog carstva, poginulo je 7.000 ljudi, uz ogromnu materijalnu štetu.
Naknadni potresi nastavljeni su skoro godinu dana poslije toga.
Poslije današnjeg zemljotresa na jugoistoku Turske već je bilo nekoliko naknadnih potresa, a naučnici očekuju da će ih biti još.
Kako se mjere zemljotresi?
Mjere se skalom magnitude, koju je razvio seizmolog Čarls Rihter.
Potres od 2,5 stepeni ili manje obično se ne može osjetiti, ali se može detektovati instrumentima.
Ljudi uglavnom osjete potrese jačine do pet stepeni i oni mogu da uzrokuju manju štetu.
Turski zemljotres jačine 7,8 stepeni klasifikovan je kao jak i obično izaziva ozbiljnu štetu, kao i u ovom slučaju.
Sve iznad osam stepeni Rihtera uzrokuje katastrofalnu štetu i može potpuno uništiti zajednice u epicentru udara.
Zemljotres kod obale Japana iz 2011. godine imao je magnitudu devet i izazvao je veliku štetu na kopnu, kao i seriju džinovskih talasa.
Jedan od njih doveo do velike nesreće u nuklearnoj elektrani duž obale.
Najveći zemljotres ikada, od 9,5 stepeni, zabilježen je u Čileu 1960. godine.
