Garantni fond Republike Srpske, koji je osnovan u cilju podrške privrednicima u pronalasku novca za investiranje nalazi se u najtežoj poziciji od svog osnivanja. Najveću odgovornost za to ima vlast predvođena SNSD-om koja je ovu instituciju iskoristila kako bi bezuspješno spašavala biznise svojih tajkuna.
Podršku u tome imala je od prethodne uprave fonda na čelu sa Radivojem Krčmarem, kojem je prioritet bio lični komoditet, pa mu je fokus bio na kupovini skupocjenih automobila i telefona.
Na narednom zasijedanju Narodne skupštine Republike Srpske pred poslanicima će se naći Izvještaj o radu i poslovanju Garantnog fonda RS za prošlu godinu koja je završena sa gubitkom od čak 1,7 miliona maraka.
Naime, kako se vidi iz izvještaja fond je upravo toliko morao da plati zbog izgubljenog spora i plaćene garancije za kredit firme „Mane komerc“ iz Srpca, čiji se vlasnik Manojlo Tatić ranije bio u izuzetno dobrim odnosima sa pojedinim funkcionerima SNSD-a iz ove lokalne zajednice.
On je od fonda dobio garanciju za kredit koji je 2019. godine podigao kod Investiciono – razvojne banke (IRB) od 4,5 miliona KM. Kredit nije vraćen, a preduzeće je propalo bukvalno preko noći.
S obzirom da je Tatić svu vrijednu imovinu prebacio na druge porodične firme mnogi su ga optužili za lažni stečaj, ali u tome nisu uspjeli.
Iste te godine, Vlada mijenja i dopunjuje Zakon o Garantnom fondu RS. Te izmjene, ispostaviće se danas, veliki su kamen oko vrata fondu i prijete da ga slome.
Naime, izmjenama i dopunama zakona je omogućeno izdavanje garancija kod obezbjeđenja emitovanih hartija od vrijednosti.
Vlada to koristi pa prošle godine u funkciji Skupštine akcionara Garantnog fonda odobrava garanciju firmi „Intelignum“ iz Teslića u vlasništvu SNSD-ovog biznismena Stojka Petkovića odobrava garanciju od 1,2 miliona maraka, a po osnovu emisije obveznica preko koje je prikupio dva miliona maraka.
Međutim Petković ne plaća svoje obaveze, a ugovor koji je potpisan je takav da je fond obavezan da plati čak 60 odsto ukupne emisije.
S obzirom da Petković neće, ili nema odakle da plaća, svakog mjeseca sa računa Garantnog fonda „skine“ 18.000 KM po tom osnovu.
Plaćanje je počelo prošle godine, nedugo nakon što je realizovana emisija obveznica, traje cijelu ovu, a po svemu sudeći će se nastaviti i u sledećoj.
„Specifičnost ovog garantnog posla je u tome što su garancije vezane za mjesečni anuitet, te se izdaje pojedinačna garancija u vrijednosti 60 odsto svakog mjesečnog anuiteta. Iako je definisana jedinstvena garancija na nivou cjelokupne emisije, u stvarnosti ima onoliko garancija koliko ima mjesečnih anuiteta“, navodi se u izvještaju Garantnog fonda.
Još jedna „nagazna mina“ nalazi se pred nogama nove uprave fonda koju od kraja septembra prošle godine predvodi Neven Bućan.
Naime, po skoro identičnom modelu Vlada je pogurala i biznis SNSD-ovog načelnika Milana Kovača iz Šipova.
Njegova „Drvna industrija Šipovo“ je koristeći izmjene zakona uz pomoć Vlade i Garantnog fonda zadužila se emisijom obveznica za 2,2 miliona maraka, s tim da je za razliku od prethodnog slučaja, garancija na 30 odsto emisije.
Kovač, prema podacima Centralnog registra hartija od vrijednosti Republike Srpske konstantno kasni sa uplatama, s tim da obaveze i dalje plaća, pa Garantni fond za sada ne trpi nikakvu štetu.
Iako smo više puta pokušali da stupimo u kontakt sa novim direktorom fonda, Nevenom Bućanom, on nam nije odgovarao na telefonske pozive.
Podsjećamo, do njegovog dolaska, a i većim dijelom prošle godine, fondom je upravljao Radivoja Krčmar.
Iako je fond bio opterećen potencijalnim obavezama zbog loših garancija, on je pred kraj svog mandata prodao skupocjeno auto fonda da bi kupio još skuplje, a u odlasku svoje partnere iz upravnog odbora počastio najskupljim telefonima koji su se tada mogli naći na tržištu.
Taj ceh sada plaćaju svi zaposleni, jer je prema saznanjima CAPITAL-a, zbog nedostatka novca, došlo do smanjenja plata u ovoj instituciji.
Generalno, prema izvještaju fonda za prošlu godinu, izdato je tek osam garancija u iznosu od 5,47 miliona KM a čime je podržano 25,76 miliona KM plasmana.
Prosječna stopa garantovanog iznosa kredita tokom 2023. godine je iznosila 21,23 odsto.
Informacije do kojih smo došli, a što pokazuje i finansijska situacija su da će fondu biti potrebna velika finansijska injekcija. U suprotnom, garantovana im je jedino propast.
