Politička trgovina u Narodnoj skupštini Republike Srpske, odnosno prelazak poslanika iz jedne u drugu stranku, dobila je dvije nove epizode.
U glavnim ulogama – narodni poslanici Aleksandar Trninić i Kostadin Vasić.
Naime, u “preletački voz” ovoga puta prvi se ukrcao Trninić, koji je nakon više mjeseci kao nezavisni opozicioni poslanik odlučio da svoj politički angažman nastavi u vlasti, tačnije Ujedinjenoj Srpskoj (US), zbog čega je nagrađen, i to ni manje ni više nego imenovanjem za predsjednika Kluba poslanika u NS RS, čime je sa tog mjesta smijenio upravo pomenutog Kostadina Vasića.
Ovakav epilog se očigledno nije dopao Vasiću, pa je ekspresno stigla informacija da će on dalji politički put nastaviti u Narodnoj partiji Srpske (NPS – Darko Banjac).
Ali, ovo nije ni početak ni kraj priče o ovoj dvojici narodnih poslanika…
Prije nego što ih je zamalo spojila Ujedinjena Srpska, Vasić i Trninić imali su jedan zajednički činilac kada je u pitanju Narodna skupština, a to je SDS.
Obojica su bila poslanici ove stranke, ali su je napustili. Vasić je to uradio 2018. godine, kada je prešao u US, dok je Trninić na listi SDS-a izabran za narodnog poslanika na izborima 2022. godine.
A od tada pa do danas, ili, bolje rečeno, godinu i po dana, uslijedilo je nešto što je gotovo nezabilježeno u istoriji parlamenta Srpske… Naime, Trninić je u pomenutom periodu čak četiri puta prelazio iz jedne stranke u drugu (ovdje računamo i njegovo djelovanje kao samostalnog poslanika).
Prvi put Trninić mijenja partijski dres u maju 2023. godine, osam mjeseci nakon izbora. Tada napušta SDS i pridružuje se Jeleni Trivić i Narodnom frontu. Zajedno s njim u tu priču ulaze još dva narodna poslanika: Radislav Dončić, koji napušta PDP ispred koga je izabran, te Željko Dubravac, koji prelazi iz DNS-a. Međutim, svega dva mjeseca kasnije Trninić odustaje od te ideje.
“Mogu reći da u NS RS ostajem opoziciono nastrojen”, kazao je Trninić u julu 2023.
A onda, gle čuda, nakon osam mjeseci, Trninić ponovo kupuje novi “dres”, ali ovog puta sa grbom vlasti, a ne opozicije, i pridružuje se Ujedinjenoj Srpskoj.
Ovi primjeri samo su niz katastrofalne i nekažnjive prakse koja karakteriše najviši zakonodavni dom u Republici Srpskoj. Vrijedi podsjetiti javnost da je sve počelo praktično 2014. godine dobro poznatom aferom “Dva papka”, kada su dva poslanika iz opozicije prešla u vlast, čime su omogućila novu većinu u Skupštini Srpske.
Od tada, u NS RS bile su desetine ovih primjera… Praksa se, nažalost, prenijela i na lokalne zajednice, pa je teško pobrojati koliko je preletača u Republici Srpskoj.
“U prethodnom sazivu Narodne skupštine RS, od 83 poslanika njih 22 prešlo je iz jedne stranke u drugu”, kaže jedan od sagovornika “Nezavisnih novina”.
Godinama unazad traže se načini da se ovoj praksi stane ukraj. Ali, reći da je to bilo bezuspješno je suvišno jer se nije ni pokušalo uraditi nešto po ovom pitanju.
Stefan Ličina, politikolog, potvrđuje da preletači idu iz stranke u stranku isključivo zbog ličnog interesa.
“Nosilac mandata nije ni pojedinac, ni politička partija ili lista, već su to birači. Birači povjeravaju svoj glas pojedincu i/ili partiji da zastupaju njihove interese”, podsjeća nas Ličina, šta je po pravilu politička teorija, ali je i sam svjestan koliko se to ne poštuje.
Na naše pitanje kako stati ukraj političkoj trgovini, on kaže da ne postoji savršeno zakonsko rješenje koje bi potpuno otklonilo ovu anomaliju.
“Rješenje se možda krije u neformalnom zajedničkom džentlmenskom dogovoru svih političkih aktera da neće primati prebjege. Iz pozicije u kojoj se trenutno nalazimo ovo djeluje kao naučna fantastika, ali ukoliko želimo govoriti o rješavanju problema, sve partije će morati sjesti za sto i usvojiti ovakav stav”, ističe Ličina.
Koliko je aktuelnoj vlasti stalo da se ovo pitanje riješi govori i činjenica da u Nacrtu izbornog zakona Republike Srpske, koji je nedavno usvojen u NS RS, i dalje piše da mandat pripada pojedincu, kao i do sada. Sa tim se nije složio poslanik PDP-a Milanko Mihajilica. On je, govoreći i o prebjegu Aleksandra Trninića, poručio da bi zakonom trebalo da se propiše da liste i dalje ostanu otvorene, ali da onaj ko osvoji mandat ne može da ga ponese sa sobom prilikom izlaska iz te stranke.
“Mandat treba da pripadne onom političkom subjektu, odnosno kandidatu, koji ga je osvojio, sve do trenutka dok je on član te političke stranke. Ko misli da može sam, neka se kandiduje kao nezavisni kandidat. Ako osvoji mandat, onda neka radi sa tim šta god hoće i šta misli da treba”, rekao je Mihajlica.
S ovom idejom nije u potpunosti saglasan novinar Dejan Šajinović.
“Ono što bi, po mom mišljenju, trebalo dodati je da se u Izbornom zakonu definiše minimalan broj ličnih glasova koje poslanik treba da dobije da bi mandat pripadao njemu. Primjera radi, imali smo, recimo, Stanivukovića, Radojičića ili Đajića koji su dobili više desetina hiljada ličnih glasova. U tim slučajevima mislim da bi mandat trebalo da pripada lično poslaniku, a u slučaju kada poslanik dobije relativno mali broj ličnih glasova, onda bi mandat trebalo da pripadne stranci”, kazao je Šajinović.
