Sve veća skepsa srpskog naroda u Srbiji, BiH i Crnoj Gori prema članstvu u EU rezultat je geopolitičkih okolnosti, percepcije da Zapad previše traži od Srba, a malo od ostalih naroda na zapadnom Balkanu, kao i antievropskih izjava domaćih političara i propagande pojedinih medija, smatraju analitičari.
Oni su komentarisali istraživanje Međunarodnog republikanskog instituta iz Vašingtona, koje je pokazalo da je povjerenje u EU opalo u Srbiji i BiH, a postoje indikatori i da su Srbi u Crnoj Gori skeptičniji prema EU od ostalog stanovništva.
Podsjećanja radi, istraživanje je sprovela organizacija IPSOS za račun IRI-jevog Centra za istraživanje javnog mnjenja tokom februara i marta kroz lično ispitivanje učesnika u posjetama njihovim kućama.
Ono je pokazalo da je u BiH podrška evropskim integracijama pala na 68 odsto, dok je u istraživanju prije dvije godine podrška iznosila čak 78 odsto.
Što se tiče Srbije, prije dvije godine podrška EU je bila na 44 odsto, a danas iznosi samo 40 odsto i ima tendenciju daljeg opadanja.
Veliki dio srpskog stanovništva u svim zapadnobalkanskim državama smatra da se od njih previše traži kad je u pitanju odricanje od odnosa s Rusijom, što pokazuje i IRI-jevo istraživanje, s obzirom na to da značajniji procenat Srba, u odnosu na druge narode obuhvaćene istraživanjem, za rat u Ukrajini krivi Zapad i odbija da se uvedu sankcije prema Rusiji.
Ova percepcija preliva se na odnos prema EU, koja se smatra glavnim predstavnikom Zapada u regionu.
Antievropski narativ
Faris Kočan, ekspert za pitanja evropskih integracija zapadnog Balkana iz Slovenije, za Nezavisne kaže da većina Srba smatra da su geopolitičke okolnosti okrenute protiv njih, posebno kada je u pitanju odnos prema pitanju Kosova, kao i prema Rusiji.
– U tom smislu se postojeća pitanja svode na ideju ugroženosti i ranjivosti Srbije, koja u spoljnopolitičkom smislu ide protiv postojećeg toka evroatlantskog okvira. I EU, koja je pored NATO nositelj tog evroatlantskog okvira, zalaže se za normalizaciju odnosa i eventualno priznanje Kosova, zalaže se za sankcije Rusiji i vrši pritisak na Srbiju da uvede sankcije, te traži način na koji bi Kosovo eventualno postalo dio međunarodne zajednice, kao što je, recimo, pitanje članstva u Vijeću Evrope – kaže Kočan. Osim toga, on ukazuje i na činjenicu da je EU posljednjih godina pokazala nedosljedan odnos prema regionu, navodeći primjer Sjeverne Makedonije.
– Ako je Sjeverna Makedonija promijenila ime i nije dobila nikakve garancije od strane EU da će početi sa pregovaranjem za članstvo, zašto bi onda Srbija priznala Kosovo, ili ga ne zaustavljala na njegovom putu ka članstvu u međunarodnim organizacijama, ako nema nikakvog garanta da bi mogla u kratkom roku i odlučno da započne s otvaranjem pregovora i brzo nakon toga ušla u EU – smatra Kočan.
Politička analitičarka iz Banjaluke, Tanja Topić smatra da je glavni problem odnos vlasti prema EU.
– Oni su vrlo sistematično njegovali antievropski narativ, dok su se istovremeno trudili prikazati se perjanicama EU integracije, govoreći o tome da će se EU raspasti prije nego postanemo njenom članicom. Nakon ruske agresije na Ukrajinu javno su počeli zagovarati članstvo u nekim drugim organizacijama tipa BRIKS. Javnosti nisu pokazivali sve dobre strane i prednosti članstva u EU, ukazuje se na one vrijednosti EU koje nisu imanentne srpskoj tradiciji. Zapravo, maske su pale, kvazipolitičke elite nisu sem deklarativnog zainteresovane za članstvo u EU – smatra ona, pišu Nezavisne.
