Pošto je u Hamasovim napadima 7. oktobra poginulo više od 1.400 Izraelaca u jednom danu, odgovor Izraela nanio je težak danak stanovništvu Pojasa Gaze.
Prema palestinskom ministarstvu zdravlja, do sada je više od 8.000 stanovnika Gaze ubijeno, a više od 17.000 povrijeđeno u izraelskom bombardovanju. Izraelske rakete su već uništile oko pet odsto svih zgrada u Gazi, uključujući i područja u kojima su Palestinci potražili sklonište nakon što su poslušali izraelske pozive da se evakuišu.
Neki od najviših izraelskih zvaničnika, pozivajući se na uspjeh Hamasa na palestinskim parlamentarnim izborima 2006. godine, kažu da su svi stanovnici Gaze dio Hamasove terorističke infrastrukture i da su saučesnici u zločinima grupe – i da su stoga legitimne mete izraelske odmazde.
Argument da se cjelokupno stanovništvo Gaze može smatrati odgovornim za Hamasove akcije brzo se diskredituje kada se pogledaju činjenice, piše Forin Afer. Istraživačka mreža Arapski barometar sprovela je istraživanje u Gazi i na Zapadnoj obali nekoliko dana prije nego što je izbio rat između Izraela i Hamasa. Rezultati otkrivaju da je velika većina stanovnika Gaze, umjesto da podržava Hamas, bila frustrirana neefikasnim upravljanjem oružane grupe dok trpi ekstremne ekonomske poteškoće.
Većina stanovnika Gaze se takođe ne slaže sa Hamasovom ideologijom. Za razliku od Hamasa, čiji je cilj da uništi izraelsku državu, većina ispitanika je bila za rješenje sa dve države sa nezavisnim Palestinom i Izraelom koji bi postojali jedni pored drugih.
Kontinuirano nasilje neće približiti budućnost kojoj se većina stanovnika Gaze nada. Umjesto gušenja simpatija prema terorizmu, prethodni izraelski obračuni koji otežavaju život običnim stanovnicima Gaze povećali su podršku Hamasu. Ako trenutna vojna kampanja u Gazi ima sličan efekat na palestinsko javno mnjenje, to će dodatno unazaditi šanse da dođe do dugoročnog mira.
Nagomilana frustracija
Istraživanje Arapskog Barometra o Zapadnoj obali i Gazi, sprovedeno u partnerstvu sa Palestinskim centrom za istraživanje politike i istraživanja i uz podršku Nacionalne zadužbine za demokratiju, pruža pregled stavova običnih građana uoči posljednjeg sukoba.
Intervjui su obavljeni između 28. septembra i 8. oktobra, anketirajući 790 ispitanika na Zapadnoj obali i 399 u Gazi. Nalazi istraživanja otkrivaju da stanovnici Gaze imaju vrlo malo povjerenja u svoju vladu koju predvodi Hamas. Zamoljeni da kažu koliko povjerenja imaju u vlast Hamasa, veći broj ispitanika (44 procenta) je rekao da uopšte nema povjerenja. Samo 29 odsto stanovnika Gaze je izrazilo ili veliko ili prilično povjerenje svojoj vladi. Štaviše, 72 procenta je reklo da postoji velika ili srednja korupcija u vladinim institucijama, a manjina smatra da vlada preduzima značajne korake da riješi problem.
Na pitanje kako bi glasali da se u Gazi održe predsjednički izbori i da se na glasačkom listiću pojavljuju Ismail Hanije, lider Hamasa, Mahmud Abas, predsjednik palestinskih vlasti, i Marvan Barguti, zatvoreni član centralnog komiteta Fataha, stranke koju vodi Abas, samo 24 odsto ispitanika reklo je da bi glasalo za Hanija. Barguti je dobio najveći udio podrške sa 32 odsto, a Abas 12 odsto.
Mišljenja stanovnika Gaze o PA, koja upravlja Zapadnom obalom, nisu mnogo bolja. Neznatna većina (52 odsto) vjeruje da je PA teret palestinskom narodu, a 67 odsto bi željelo da Abas podnese ostavku. Narod Gaze je razočaran ne samo Hamasom već i čitavim palestinskim rukovodstvom.
Značaj ekonomskih problema u Gazi takođe se jasno vidi u rezultatima ankete. Prema podacima Svjetske banke, stopa siromaštva u Gazi porasla je sa 39 procenata u 2011. na 59 procenata u 2021. Mnogi stanovnici Gaze ne mogu da obezbijede osnovne potrepštine zbog oskudice i cijene. Među ispitanicima u anketi, 78 odsto je reklo da je dostupnost hrane umjeren ili ozbiljan problem u Gazi, dok je samo pet odsto reklo da to uopšte nije problem.
Domaćinstva u Gazi su oštro osjetila uticaj nestašice hrane. Sedamdeset pet procenata ispitanika izjavilo je da im je ponestalo hrane i da im je nedostajao novac da kupe još u nekom trenutku tokom prethodnih 30 dana. Poređenja radi, u istraživanju Arapskog barometra iz 2021. samo 51 odsto je reklo isto. Ova promjena tokom samo dvije godine je alarmantna. Stanovnici Gaze su bili primorani da prilagode svoje navike kako bi pokušali da sastave kraj s krajem.
Većina stanovnika Gaze nedostatak hrane pripisuje unutrašnjim problemima, a ne spoljnim sankcijama. Izrael i Egipat uveli su blokadu Gaze od 2005. godine, ograničavajući protok ljudi i robe na i iz te teritorije. Snaga blokade je varirala, ali je postala znatno stroža nakon što je Hamas preuzeo kontrolu nad Gazom 2007. Ipak, veći broj ispitanika (31 odsto) identifikovao je loše upravljanje vlade kao primarni uzrok problema u Gazi, a 26 odsto je okrivilo inflaciju. Samo 16 odsto okrivljuje ekonomske sankcije nametnute spolja.
Ukratko, stanovnici Gaze su za materijalne teškoće više krivili vođstvo Hamasa nego ekonomsku blokadu Izraela. Međutim, ova percepcija se možda promijenila ovog mjeseca. Izrael je prekinuo snabdijevanje Gaze vodom, hranom, gorivom i strujom poslije napada 7. oktobra, što je teritoriju gurnulo u duboku humanitarnu krizu. Od tada je mala količina međunarodne pomoći ušla u Gazu, ali patnja koju su Palestinci doživjeli vjerovatno je učvrstila njihove stavove na način koji bi mogao da potkopa dugoročni mir i stabilnost, piše Blic.
Političke promjene
Sve u svemu, odgovori ankete pokazuju da stanovnici Gaze žele političke promjene. U padu od osam odsto od 2021. godine, samo 26 odsto je reklo da vlada veoma ili u velikoj mjeri reaguje na potrebe ljudi. Na pitanje koji je najefikasniji način da obični ljudi utiču na vladu, većina je rekla da “ništa nije efikasno”. Sljedeći najpopularniji odgovor bio je korišćenje ličnih veza da se dođe do vladinog zvaničnika. Većina stanovnika Gaze nije vidjela način da javno iskaže svoje nezadovoljstvo vladom koju predvodi Hamas. Samo 40 odsto je reklo da je sloboda izražavanja zagarantovana u velikoj ili umjerenoj mjeri, a 68 odsto smatra da pravo na učešće u mirnom protestu nije zaštićeno ili je zaštićeno samo u ograničenoj mjeri pod vlašću Hamasa.
Otprilike polovina stanovnika Gaze je izrazila podršku demokratiji: 48 odsto je potvrdilo da je “demokratija uvijek bolja od bilo koje druge vrste vlasti”. Manji procenat ispitanika (23 procenta) je ukazao na nedostatak vjere u bilo koju vrstu režima. Samo 26 odsto se složilo da “pod nekim okolnostima, nedemokratska vlada može biti poželjnija”.
S obzirom na loše mišljenje većine stanovnika Gaze o svojoj vladi, nije iznenađujuće da se njihovo neodobravanje širi i na Hamas kao političku stranku. Samo 27 odsto ispitanika izabralo je Hamas kao svoju omiljenu stranku, dok je Fatah favorizovalo 30 odsto.
Trideset tri procenta odraslih mlađih od 30 godina izrazilo je podršku Hamasu, u poređenju sa 23 procenta onih koji imaju 30 i više godina. I siromašniji stanovnici Gaze su manje od bogatih podržali Hamas. Među onima koji ne mogu da pokriju osnovne troškove, samo 25 odsto favorizuje stranku na vlasti.
Među onima koji mogu, brojka je porasla na 33 odsto. Činjenica da su ljudi koji su najviše pogođeni teškim ekonomskim uslovima i oni koji se sjećaju života prije vladavine Hamasa imali lošije mišljenje o Hamasu, pokazuje koliko je ograničena podrška tog pokreta.
