U Doboju će u srijedu, 27. decembra, biti održana svečana akademija povodom 108 godina od stradanja 45.791 Srbina interniranog u austrougarski logor u Doboju tokom Prvog svjetskog rata.
To je bio prvi koncentracioni logor u modernoj Evropi 20. vijeka, čije stradalnike je Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve proglasio novomučenicima Eparhije zvorničko-tuzlanske.
Akademiju, koju organizuju dobojski Spomen-hram Svetih apostola Petra i Pavla, Medicinska škola i Gradska uprava, počinje u 14.00 časova u amfiteatru gradskog Administrativnog centra /bivši objekat Slobomir P Univerziteta/ u Ulici Svetog Save.
Profesor pravoslavne vjeronauke u Medicinskoj školi đakon Vlado Mojević rekao je Srni da obilježavanje 108 godina od osnivanja dobojskog logora ima za cilj da podstakne građane i prvenstveno učenike srednjih škola da čuvaju i njeguje istoriju o najvećem srpskom stratištu tokom Prvog svjetskog rata o kome se vrlo malo zna i koje još nije u dovoljnoj mjeri istraženo.
“Od ove godine i ubuduće svakog 27. decembra biće organizovana svečana akademija u znak sjećanja na stradalnike dobojskog logora za Srbe koji je osnovan 27. decembra 1915. godine i bio u funkciji do 5. jula 1917. godine”, izjavio je Mojević.
On je najavio da će na svečanoj akademiji biti održan istorijski čas, a učestvovaće i dramska i istorijska sekcija Medicinske škole, uz nastup Đečijeg crkvenog hora “Javor”.
Na dan obilježavanja, ujutro od 9.00 časova predviđeno je služenje Svete liturgije u Spomen-hramu Svetih apostola Petra i Pavla.
“S obzirom da je Sveti arhijerejski sabor u Beogradu prošle godine proglasio Svetim mučenike Eparhije zvorničko-tuzlanske, među njima i stradale u dobojskom logoru, Mojević kaže da od ove godine neće biti služen parastos kod spomen-kosturnice u sklopu hrama već rezanje slavskog kolača, jer se mučenicima molimo kao svetiteljima koji su stradali za Hrista”, rekao je Mojević.
Mojević za dobojski logor kaže da je prvi koncentracioni logor u modernoj Evropi 20. vijeka koji je austrougarska osnovala kako bi radi lakše kontrole prostora sa Srbijom stvorila tampon zonu između Srba s obje strane Drine, u koji su internirani Srbi sa područja Podrinja, Romanije i Crne Gore i u kojem je 12.000 njih stradalo.
“Nažalost, taj broj nije konačan jer se o logoru vrlo malo govorilo i nadam se da smo akademijom pokrenili ozbiljniju priču za dalja istraživanja”, naglasio je Mojević.
Spomen-hram Svetih apostola Petra i Pavla građen je od 1931. do 1937. godine pod pokroviteljstvom rukovodstva Kraljevine Jugoslavije, a kao zadužbina Srba sa svih prostora u pomen srpskim žrtvama austougarskog režima postradalih u dobojskom logoru od 1915. do 1917. godine.
Uz spomen-hram podignuta je spomen-kosturnica u kojoj je sahranjeno 5.000 srpskih žrtava iz masovnih grobnica oko Doboja.
“Oni su činili jednu cjelinu sve do početka Drugog svjetskog rata kada je Crkvi oduzeto zemljište spomen-kosturnice”, naveo je Mojević.
Spomen-kompleks je 18. septembra 1938. godine osveštao Njegova svetost patrijarh srpski Gavrilo /Dožić/, a već 31. decembra iste godine održan je Svesrpski sabor.
Tokom Drugog svjetskog rata, zahvaljujući Eleni Pulfer, spriječena je namjera ustaša da se crkva minira i ona je pretvorena u vojni magacin, dok je spomen-kosturnica uništena.
Spomen-kosturnica je obnovljena 1954. godine bez krsnog znamenja. Krst je vraćen nakon osnivanja Republike Srpske.
Prvi podaci o dobojskom logoru predočeni su tek u “Spomenici posvećenoj mučenicima i žrtvama dobojske internacije iz svjetskog rata 1915/16.”, koja je urađena prilikom osveštanja spomenika 1938. godine.
Prema podacima iz knjige “Dobojski logor” autora Dušana Paravca, pisane na osnovu crkvenih dokumenata i izjava preživjelih logoraša, austrougarski logor bio je na prostoru sadašnje Željezničke stanice u Doboju, a zarobljeni Srbi bili su smješteni u drvenim barakama u kojima su prethodno konji austrougarske vojske uginuli od zarazne bolesti sakagije.
U logor je do 5. jula 1917. godine interniran 45.791 Srbin, među kojima 16.673 muškarca i 16.996 žena i đece iz BiH, te 12.122 srpska vojnika i jedan broj starijih ljudi, žena i đece iz Srbije i Crne Gore, od kojih je oko 12.000 stradalo
Odbor Vlade Republike Srpske za njegovanje tradicije oslobodilačkih ratova uvrstio je internaciju Srba u dobojski logor u kalendar značajnih događaja.
