Prema Globalnom indeksu organizovanog kriminala za 2023. godinu, BiH je zauzela osmo mjesto u Evropi, a u obrazloženju se navode brojni problemi s kojim bi institucije trebalo da se izbore, pa su tako, između ostalog, Banjaluka i Sarajevo targetirani kao gradovi u kojim su česti slučajevi reketiranja.
Pritom je istaknuto da je broj evidentiranih organizovanih kriminalnih grupa koje djeluju na poljima trgovine drogom, krijumčarenja ljudi, privrednog kriminala, korupcije, trgovine oružjem, kompjuterskog kriminala, trgovine ljudima i imovinskog kriminala u BiH posljednjih godina raste.
U zemlji, dodaje se, postoji značajan broj kriminalnih mreža koje su veoma dobro umrežene i čija je saradnja uglavnom fluidna.
“Poznato je i da ove mreže sarađuju sa organizovanim kriminalnim grupama iz drugih zemalja u regionu, posebno iz Srbije, Crne Gore i Hrvatske”, ističe se u obrazloženju.
Grupe organizovanog kriminala sa Balkana, istaknuto je, igraju istaknutu ulogu na raznim kriminalnim tržištima u BiH. Korupcija je, upozoreno je, i dalje rasprostranjena u BiH, uz bliske veze između vlasti i kriminalnih grupa.
“Političke grupe i kriminalne mreže često imaju preklapanje interesa”, istaknuto je u obrazloženju.
Dodaje se i da iznuda i reketiranje nisu neuobičajeni u BiH, a obično ih sprovode kriminalne grupe povezane sa visokim političarima.
“Reketiranje se uglavnom nameće restoranima i barovima na svim značajnijim lokacijama u Sarajevu i Banjaluci, a iznuda je prisutna u građevinarstvu”, navodi se u objašnjenju.
Istaknuto je i da nedavne zapljene pokazuju da je trgovina oružjem u BiH aktivna te dobro organizovana.
“Mnogo oružja iz devedesetih godina prošlog vijeka je ostalo u opticaju i BiH je među vodećim državama u svijetu po broju legalnog i ilegalnog vatrenog oružja u posjedu civila. Pored toga, BiH se nalazi duž jedne od ruta trgovine između velikih zemalja snabdjevača oružjem, kao što su Srbija i Crna Gora, i zemalja odredišta za ilegalno vatreno oružje u Evropi. Trgovina oružjem u BiH nije efikasno riješena zbog korupcije, nedostatka političke volje i evidentnih veza između političara i kriminalnih grupa”, navodi se u objašnjenju.
Ko zna koji put, dakle, istraživanja pokazuju da BiH zauzima sami vrh liste po organizovanom kriminalu i godinama se ništa ne mijenja.
Damjan Ožegović, viši istraživač i saradnik za pravne poslove u “Transparency Internationalu BiH”, kaže da, i prema globalnom indeksu percepcije korupcije, koji je jedini relevantan pokazatelj stanja korupcije u svijetu, BiH jedina u regionu bilježi konstantan pad već 10 godina, odnosno, najlošije je rangirana u Evropi ako izuzmemo dvije države koje su trenutno zahvaćene ratnim okolnostima.
“Pravosuđe je glavni krivac. Pravosuđe bi trebalo da bude stub borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala, a postalo je sam izvor problema”, rekao je Ožegović za “Nezavisne novine”.
Inače, da nevolja bude veća, BiH je gore pozicionirana u odnosu na većinu zemalja regiona, na rang-listi koja je obuhvatila ukupno 44 evropske države.
Naime, prema globalnom indeksu organizovanog kriminala u 2023, lošije od nas su Srbija (treće mjesto) i Crna Gora, koja se nalazi na petoj poziciji, dok je Albanija na 15, Hrvatska na 16. i Sjeverna Makedonija na 18. mjestu, a Slovenija je na 31.
Podsjetimo, u Strategiji za borbu protiv organizovanog kriminala u BiH 2023-2026. godine, o kojoj su “Nezavisne novine” ranije pisale, između ostalog, takođe je upozoreno na organizovane kriminalne grupe koje djeluju u BiH.
“U najvećem broju slučajeva domaći državljani javljaju se kao izvršioci, ali u posljednje vrijeme prisutan je trend da se državljani BiH pojavljuju i kao organizatori pojedinih faza realizacije aktivnosti nekog većeg kriminalnog lanca koji počinje i završava se van prostora BiH”, naglašeno je u ovom dokumentu.
POZICIJE ZEMALJA U REGIONU
Srbija – 3.
Crna Gora – 5.
BiH – 8.
Albanija – 15.
Hrvatska – 16.
S. Makedonija – 18.
Slovenija – 33.
