Srpska pravoslavna crkva i njeni vjernici širom svijeta sutra obilježavaju praznik posvećen Svetim mučenicima Sergiju i Vakhu, u narodu poznatiji kao Srđevdan.
Ovaj praznik je u crkvenom kalendaru obilježen crnim, masnim slovima, pa ne bi trebalo raditi kućne poslove.
Srđevdan pripada slavama za koje se priprema mrsna hrana, izuzev ako srijeda ili petak nisu dani slave. Svaka kuća koja slavi Srđevdan morala bi da ima ikonu Sv. Sergija i Vakha. Srđevdan se slavi i kao krsna slava, mada se po broju crkava koje su podignute ovim svecima vidi da je ova slava bila znatno rasprostranjenija na našim prostorima u srednjem vijeku. Car Justinijan im je podigao crkvu u Carigradu, poslije čega se njihov kult raširio ka zapadu, o čemu svjedoči i preko 15 crkava koje su im bile posvećene na prostoru između Drača i Dubrovnika. Postoji i legenda da su prilikom prenosa moštiju Svetog Save iz Trnova u Mileševu prenijete i mošti Svetog Sergija i Vakha.
Ko su bili Sveti Sergije i Vakho
Sveti Sergije i Vakho su bili rimski dostojanstvenici na dvoru cara Maksimijana, a stradali su zbog pripadnosti hrišćanskoj vjeri i odbijanja da se poklone rimskim bogovima.
Posebno su poštovani u Siriji i Libanu, njihovoj postojbini, gdje se na današnji dan za ukrašavanje koriste palmine grančice.
Zbog pripadnosti hrišćanskoj vjeri i odbijanja da se poklone rimskim bogovima pogubljeni su u Siriji, gdje je njihov kult uspostavljen i odakle se raširio po istoku.
Sam car Maksimilijan je naredio da im se oduzmu vojnička odijela i svi znaci časti, dostojanstva i čina. Potom ih je poslao u izgnanstvo u Aziju svom namjesniku Antiohu.
Namjesnik je pokušao da ih ubijedi da se odreknu Hrista da bi sebe spasli beščašća, muka i smrti, ali oba svetitelja ostali su čvrsti u svojoj vjeri. Sveti Vakho izdahnuo je pod batinama namjesnikovih vojnika, a sveti Sergije odmah potom bio je mučen i posječen u gradu Rosafu u Siriji.
Oba ova mučenika i viteza vjere Hristove stradali su oko 303. godine.
Sv. Sergije naročito je bio poštovan u gradu Resafi, gdje je pogubljen, koji je jedno vrijeme nosio ime “Sergiopolis” i u šestom vijeku bio veliko hodočasničko mjesto čitavog Istoka.
Ova slava je u srednjovekovnoj Zeti bila jedna od značajnijih. O tome svjedoči i crkva Sv. Sergija i Vakha na Bojani, koja je bila mjesto gdje su sahranjivani vladari dinastije Vojislavljević u 11. i 12. vijeku.
Za ovaj dan vezuju se brojna vjerovanja
Vjeruje se da su ovi svetitelji zaštitnici obućara, opančara i zemljoradnika koji danas nikako ne bi trebalo da rade, a prema predanju Sveti Sergije danas obilazi obućare i slavi sa njima. Ratari na Srđevdan ne rade ništa sa volovima i ne izlaze u polje, jer se vjeruje da je Sveti Sergije “volujski svetac”. Danas se sve manje ljudi koji se bave poljoprivredom u toj mjeri da čitav dan provode na polju, ali se to može odnositi i na one koji se rekreativno bave uzgajanjem pojedinih biljaka, ili rade u dvorištu. Zato, ukoliko imate baštu ili gajite biljke, nemojte da se bavite time, odmorite.
U našem narodu se vjeruje da će biti izliječeni svi koji boluju od srdobolje (dizenterije) i bolesti kostiju. Takođe se smatra da je Srđevdan prirodna granica između jeseni i zime, kao i da na ovaj dan i divlje zvjeri postaju pitome i krotke, prenosi Ona.
