Tek što je požar u zgradi IRB Republike Srpske ugašen, planuo je novi, politički. Uslijedila su rafalna saopštenja za javnost opozicije, od čuvene rečenice da „očekuju od nadležnih da slučaj istraže što prije“, do iznošenja raznih teorija i sumnji o tome da u požaru „nisu čista posla“.
Opozicionari iz SDS, PDP i DNS su iskoristili činjenicu da se radi o instituciji RS koja raspolaže milionima maraka, koja dijeli kredite od kojih neki nikad nisu vraćeni, zbog čega su u toku istrage ili sudski procesi. Takođe, podsjetili su na raniji misteriozni požar u sobi s dokazima Osnovnog suda u Banjaluci 4. novembra 2010, kada je nastala takva šteta da su neke istrage obustavljene.
Bez obzira što se svi plašimo da bi i ovaj put šteta mogla da bude nenadoknadiva, postavlja se pitanje da li je politici (opozicionoj) mjesto u tako ranoj fazi istrage. Da li ovaj slučaj, kao i neki ranije, znači nedostatak političkih tema? Hoće li će se o požar u IRB opeći opozicija, zbog preranog istrčavanja, ili možda vlast ako rezultat istrage bude nepovoljan za nju?
Potpredsjednica PDP, Jelena Trivić, kaže da ne vidi razlog da se odmah ne zatraži reakcija istražnih organa, s obzirom da instituciju IRB od samog osnivanja prate brojne afere.
– Prvi ljudi te institucije su privođeni, IRB se izložila gubicima od 200 miliona KM kada su propadale tri banke u Srpskoj, bilo je mnogo malverzacija kod direktnih plasmana koji su dodijeljivani od strane IRB… U rad te institucije ogroman je politički uticaj i upliv, a nakon vijesti da se desio požar nisu sumnju postavili političari, nego je postavila javnost. Sama ta činjenica dovoljno govori koliko je ugled ove institucije urušen, da se i prije zvaničnih informacija nadležnih organa na koji način je nastao požar i šta je nestalo u požaru, da li je nestala neka bitna dokumentacija, odmah u javnosti pojavila tolika sumnja da je to podmetnuto – kaže Trivićeva za Srpskainfo.
Prema njenim riječima, to sve govori o nepostojanju ugleda i stabilnosti jedne ovako važne finansijske institucije, za šta je kriva vlast Srpske.
– Niko ne može da natjera javnost da ne sumnja. To je stvar percepcije koja se dugo godina stvara – zaključuje Trivićeva.
Članica Glavnog odbora SDS, Aleksandra Pandurević, pozvala je da u istragu požara budu uključeni nezavisni eksperti iz regiona. Tvrdi da je „požar uništio dokaze i zato ima mesta sumnji da je on namjerno izazvan“.
Sličnog stava je i poslanik Nebojša Vukanović.
– Ako vrijeme i traljava istraga pokaže da je za režim ovo efikasan način da se uklone dokazi kriminala, pljačke naroda i države neslućenih razmjera, a odgovorni ostanu na slobodi pilatovski perući ruke, bojim se da model postane primjenjiv i na druge institucije i da požar, pod okriljem mraka, iznenada ne zahvati arhivu HET, Elektroprivrede RS, Vlade i drugih institucija iz kojih su posljednjih godina izvučene stotine miliona maraka – poručio je Vukanović putem svog bloga.
Predsjednik DNS, Nenad Nešić, kaže za Srpskainfo da opozicija samo očekuje da neko otkloni sumnje i da kaže da li je arhiva IRB uništena, oštećena ili ne.
– Koliko je meni poznato, postoji prijava Evropske investicione banke za nezakonito trošenje sredstava. A na sudu je dokaz samo originalan dokument i ovjerena kopija. Istovremeno, šef IRB Dražen Vrhovac daje kontradiktorne izjave. Jedan dan kaže da je uništena arhiva, a drugi da nije, da je uzrok požara dimnjak. Da li je on v.d. direktora IRB ili čovjek koji radi na protivpožarnoj zaštiti? Ćutanje i davanje kontradiktornih izjava samo podstrekava sumnje da je požar namjerno izazvan kako bi spriječio određene istražne radnje – kaže Nešić.
Upravo ono što traži Nešić, juče su saopštili iz IRB RS.
– Kompletna arhiva IRB je sačuvana, a mi činimo sve da proces rada u banci bude što prije uspostavljen, čim bude završena zvanična istraga. I mi, kao i cjelokupna javnost RS, čekamo zvaničan izvještaj Tužilaštva RS i drugih nadležnih organa. Do tada smo, kao i do sada, na raspolaganju za sve informacije i upite na koje možemo da odgovorimo, ne ugrožavajući istragu, a u interesu javnosti RS, naših partnera i korisnika – saopšteno je iz IRB.
Ranije sam izjavio da ni vlast ni opoziciju uopšte više nije potrebno komentarisati i upravo na konto toga se može staviti i njihova reakcija na požar u IRB, kaže za Srpskainfo politikolog Darko Kuzmanović.
– Nevjerovatno je da u zemlji u kojoj se jedva preživljava imamo opoziciju koja konstantno nešto izjavljuje, zahtijeva, najoštrije osuđuje i nariče nad svojom tužnom sudbinom, a najgore od svega je to što je takvo držanje postalo vrhunac političkog djelovanja opozicije – ocjenjuje Kuzmanović.
On tvrdi da, osim nekoliko pojedinaca, kojih je „manje nego prstiju na jednoj ruci“, ama baš niko u opoziciji nije uradio ništa konkretno – ponudio jasan plan za izlaz iz krize u kojoj se nalazimo, dokazao se radom na terenu ili pozvao na proteste povodom enormnih i u najvećem dijelu neopravdanih poskupljenja.
– Istovremeno se konstantno nešto zahtijeva od vlasti i vrte prazne floskule, a međusobni animoziteti i javna previranja cvjetaju. Takva opozicija neće biti u stanju da dobije izbore, naročito ako imamo u vidu uigranu proceduru kupovine poslanika za šta najveću odgovornost snosi upravo opozicija koja, osim oštrih osuda, nakon afere ”Dva papka” 2014. nije učinila apsolutno ništa kako bi zaustavila očigledno kriminalno formiranje vlasti čije posljedice danas svi osjećamo. Stoga, utrkivanje pojedinih opozicionara ko će dati oštriju izjavu po pitanju požara u IRB nije ništa novo i reklo bi se da su pojedinci tehniku pisanja saopštenja za javnost povodom skandala koje pravi vlast očigledno doveli do savršenstva. To što se od saopštenja ne mogu ubrati nikakvi plodovi očigledno nikoga nije briga. Da su opozicionari, koji su se izjasnili povodom požara, pozvali građane na proteste, što bi SNSD gotovo sigurno učinio, onda bi takav potez bio vrijedan pažnje – smatra Kuzmanović.
