Početkom juna Evropsku uniju čekaju izbori za Evropski parlament, a u novom sazivu biće čak 720 evroposlanika, koje će direktno birati glasači.
Novi saziv imaće 15 poslanika više nego što je bilo u prethodnom, a razlog povećanja je prilagođavanje demografskim promjenama u nekoliko država članica EU. Izbori za Evropski parlament zakazani su za period između 6. i 9. juna.
Druga dva glavna tijela biraju se indirektno. Da bi se konstituisala Evropska komisija neophodno je odobrenje Evropskog parlamenta, dok Savjet EU čine ministri iz država članica koje određuju nacionalne vlade. Već mjesecima se postavlja pitanje da li će Ursula fon der Lajen, aktuelna predsjednica Evropske komisije, uspjeti da se održi na toj poziciji ili će je zamijeniti neko novi. Na crti aktuelnoj predsjednici Evropske komisije biće čak sedam imena. Fon der Lajenova je nedavno dobila podršku Evropske narodne partije za novi mandat.
Kako piše Euronews na engleskom, glavna tačka njene politike jeste kontinuitet aktuelne politike Komisije. Ipak, u Briselu se mogu čuti nova imena za predsjednika Komisije, iako pojedini još neće da otkriju svoju kandidaturu. Euronews na engleskom piše o sedam glavnih kandidata i prikazuje njihove prednosti, mane i šanse za izbor na mjesto predsjednika Evropske komisije.
Mario Dragi
Mario Dragi, nekadašnji italijanski premijer, govorio je nedavno na jednom forumu, a mediji u Italiji su taj govor okarakterisali kao “loše prikrivenu kandidaturu za mjesto šefa Evropske komisije”.
U Briselu čak, piše Euronews na engleskom, Dragija prati reputacija da neophodne poslove završava “magijom”. Dragi je inače, bio premijer Italije od februara 2021. do oktobra 2022, a takođe je bio i guverner Evropske centralne banke u periodu od 2011. do 2019. godine.
Za: Vjerovatno najpoznatiji evropski političar sa aurom nepogrešivosti.
Protiv: Rizik da neko ko je “previše dobar” na takvom položaju, pa može da zasjeni sve ostale – to je i jedan od razloga, navodi Euronews, što su mu tri stranke u njegovoj vladi uskratile podršku na glasanju o povjerenju.
Šanse: Lideri EU i poslanici Evropskog parlamenta vjerovatno neće odbiti Dragija, čak je i Viktor Orban, mađarski premijer, rekao novinarima u Briselu da mu se sviđa.
Kristalina Georgieva
Šarl Mišel, odlazeći predsjednik Evropskog savjeta, rekao je nedavno da će sljedeća Evropska komisija biti “ekonomska”. Ako je ovo tačno, kako piše Euronews na engleskom, ko je bolji od sadašnje direktorice Međunarodnog monetarnog fonda Kristaline Georgieve za ovaj visoki položaj?
Ovo nije prvi put da se njeno ime pominje u kontekstu prvog čovjeka Evropske komisije. Isto je bilo i 2019, kada je na kraju izabrana Fon der Lajenova.
Za: Ona bi mogla biti dugo očekivana prva šefica Komisije iz istočne Evrope nakon “velikog proširenja”.
Protiv: Upravo je ponovo imenovana za direktora MMF-a i u poređenju sa drugim kandidatima ima manje veza sa ključnim donosiocima odluka u Briselu.
Šanse: Ima jake veze sa Savjetom i podršku istočnih zemalja. Ima šanse da uzdrma Evropski parlament.
Andrej Plenković
Još jedno ime koje se može čuti u briselskim krugovima je Andrej Plenković, hrvatski premijer i predsjednik Hrvatske demokratske zajednice (HDZ). Hrvatski premijer vodi Vladu od 2016. i mogao bi biti u iskušenju da se oproba na međunarodnoj sceni.
Za: Dugogodišnje iskustvo kao šef Vlade potiče iz najnovije zemlje članice EU – znak dobre volje zemljama kandidatima na listi čekanja.
Protiv: Više “političar” nego “politički orijentisan”.
Šanse: Prijateljstvo sa mnogim kolegama liderima EU moglo bi da mu olakša imenovanje, ali potvrda bi se oslanjala na sposobnost izeu gradnje koalicije u Parlamentu.
Roberta Mecola
Kada je časopis “Time” uvrstio Robertu Mecolu, predsjednicu Evropskog parlamenta, među 100 lidera u nastajanju koji oblikuju svijet 2023. godine, Fon der Lajenova je javno pohvalila njen rad.
“Nikada nemojte da popustite nad cinizmom. Možete biti motor promjena”, savjetovala je aktuelna predsjednica Komisije mlađu političarku, koja bi sada mogla da je naslijedi.
U svojoj kratkoj međunarodnoj karijeri Mecola je postala prvi političar EU koji se sastao sa Volodimirom Zelenskim, ukrajinskim predsjednikom, u Kijevu nakon početka rata u Ukrajini.
Međutim, ona nije favorit: njeno ime bi se vjerovatno pojavilo da nije bilo sporazuma o ponovnom imenovanju Fon der Lajenove i da su vjerovatniji kandidati otpali.
Za: Harizma i mladost, plus jaka proevropska uvjerenja.
Protiv: Nedostatak međunarodnog iskustva, nema prethodnih poslova u bilo kojoj vladi – problem za lidere EU.
Šanse: Lakše u parlamentu kao odlazećem predsjedniku, izazovnije u Evropskom savjetu.
Kirijakos Micotakis
Kirijakos Micotakis, grčki premijer, mogao bi da se pokaže kao još jedan kec u rukavu.
U nedavnom tvitu Manfred Veber, lider Evropske narodne partije (EPP), rekao je da Micotakis “predstavlja liderstvo EPP u svom najboljem izdanju”.
Micotakisa vole kolege lideri EU i takođe bi mogao da bude dobar izbor za predsjedavanje Evropskim savjetom ako EPP ne uspije da preuzme funkciju Komisije. Nedavno je grčki lider istakao tri glavne teme za sljedeći mandat EU: strateška autonomija, konkurentnost i bezbjednost hrane.
Za: Prethodno iskustvo kao lider EU. Govori dobro engleski i francuski i dovoljno dobro njemački da može da se obrati na plenarnoj sjednici u godišnjem obraćanju o stanju Unije.
Protiv: Dašak domaćeg skandala mogao bi da ga učini rizičnim izborom.
Šanse: Jak sa Savjetom, oslanjajući se na političku većinu u parlamentu kao kandidat EPP.
Kristin Lagard
Kristin Lagard, aktuelna predsjednica Evropske centralne banke, bila bi još jedan solidan izbor ako se Mišelovo proročanstvo o “ekonomskoj” Komisiji pokaže tačnim – posebno ako pregovori zapadnu u ćorsokak.
Na čelo Evropske centralne banke došla je 2019. godine uz podršku Emanuela Makrona, francuskog predsjednika.
Za: Bila je dio francuske Vlade, generalni direktor Međunarodnog monetarnog fonda, sada je na čelu ECB i svuda je ostvarila dobre rezultate.
Protiv: Izbor koji bi izgledao birokratski ili odvojen od građana previše blizak Makronu (u dobru ili u zlu).
Šanse: Ako se njeno ime pojavi za stolom lidera, to je siguran znak da im ponestaje ideja i ona bi mogla biti jedan od posljednjih dobrih izbora. Međutim, Euronews na engleskom postavlja pitanje da li bi mogla da dobije podršku parlamenta koji je orijentisan ka desnici?
Klaus Johanis
Šta ako Šarl Mišel, odlazeći predsjednik Evropskog savjeta, nije u pravu i Evropa se odluči za još jednu “geopolitičku” komisiju? U ovom slučaju, ime Klausa Johanisa, rumunskog predsjednika, moglo bi takođe da uđe u trku.
Johanis se takođe kandiduje za generalnog sekretara NATO-a, iako se čini da Mark Rute, nizozemski premijer, ima prednost u toj trci, tako da ima gotovu viziju za odbranu Evrope koja bi se mogla reciklirati za sljedeću Komisiju.
Za: Kandidat iz istočne zemlje i EPP.
Protiv: Zavisi od ishoda NATO trke.
Šanse: Relativno dobro gledano u Evropskom savjetu, ali je potrebna većina EPP u Parlamentu.
