Parlamentarni izbori koji se održavaju danas u Grčkoj po svemu sudeći uvertira su za drugi krug jer gotovo je izvjesno da nijedna strana neće imati većinu od 151 poslanika, koja joj garantuje novi sastav Vlade.
Naime, novi izborni, djelimično proporcionalni sistem znači da će pobjednik biti malo vjerovatan ukoliko ne osvoji više od 46 odsto glasova, što znači da će dva glavna rivala Nova demokratija premijera Kirjakosa Micotakisa i ljevičarska stranka Siriza bivšeg premijera Aleksisa Ciprasa, morati da pronađu potencijalne saveznike, što neće biti nimalo lako.
Ukoliko to ne uspiju ni jedni ni drugi, doći će do novih izbora 2. jula.
Nakon ovih izbora tri vodeće stranke Nova demokratija, Siriza i Socijalistički PASOK dobiće po tri dana da formiraju Vladu, što je malo vjerovatno s obzirom na animozitete koji vladaju među njima.
U drugom krugu, odnosno na ponovljenim izborima, daleko su veće šanse za formiranje Vlade jer pobjednička stranka tada dobija bonus od 50 mandata od ukupno 300 koliko ih ima u parlamentu.
Trenutno, blagu prednost ankete daju aktuelnom premijeru, odnosno stranci Nova demokratija, a u kojoj smatraju da će nakon ponovljenih izbora sasvim sigurno imati većinu.
U teoriji Nova demokratija sa rejtingom od 32 do 37 odsto u teoriji bi mogla da se udruži sa PASOKom, koji zauzima treće mjesto sa prognoziranih osam do 11 odsto glasova podrške. Između te dvije stranke kroz istoriju vlada animozitet, međutim tokom dužničke krize te dvije strane su to stavile po strani i zajedno su formirale Vladu.
Ipak, ako je suditi po izjavama prije izbora, od toga ovog puta neće biti ništa.
“Volio bih jednopartijsku vladu. Iskustvo nas je u Grčkoj naučilo da su jednopartijske vlade mnogo stabilnije od koalicionih vlada”, rekao je Micotakis neposredno pred izbore.
Podrška Sirizi, koja je Grčkom vladala od 2015. do 2019. godine, kreće se između 27 i 31 odsto, i teoretski ona bi se mogla udružiti sa još dvije male stranke, ali to bi onda moralo uključiti i PASOK, što je, smatraju analitičari, malo vjerovatno. Jedna od stranaka koja bi mogla biti potencijalni partner Sirizi i Ciprasu je i Mera 25, koju vodi Janis Varufakis, bivši ministar finansija u Ciprasovoj Vladi, ali odnosi između njih zahladili su 2015. godine kada je Varufakis morao da podnese ostavku kako bi Grčka dobila treći sporazum o zajmu iz evrozone, što joj je u tom periodu bila jedina šansa. Varufakis je već isključio taj savez.
“Mi nemamo kulturu konsenzusa u našem političkom sistemu, to je viša nulta suma: ako vi izgubite, ja dobijan”, rekao je Todoris Georgakopulos, urednički direktor “Dineosisa”, nezavisnog istraživačkog centra u Atini.
Na izborima još učestvuju i Grčka komunistička partija koja ima podršku između pet i šest odsto birača, kao i desničarska stranka Kirijakosa Velopulosa, međutim svi su odbacili mogućnost koalicije i podršku manjinskoj vladi.
Predviđanja su da će šest političkih partija ući u parlament, u rasponu od nacionalista skeptičnih prema NATOu, do Komunističke partije.
Kada je riječ o kampanji, osim uobičajenih političkih i strateških pitanja, dosta govora bilo je i o ekonomiji i rastu cijena koje su glavna briga za birače. Poskupljenja i sve lošiji standard života u drugi plan su stavili neke teme koje su posljednjih nekoliko mjeseci uzburkivale javnost, a to su skandali sa prisluškivanjem, narušen imidž zemlje, potiskivanje migranata, kršenje zakona EU i željeznička nesreća koja se desila u februaru, a u kojoj je život izgubilo 57 ljudi.
“Obje stranke usredsređene su na krizu troškova života i povećanje realnog rasta plata”, rekla je Megan Grin, glavni globalni ekonomista u Institutu Krop, prenosi RTS.
U ekonomskom smislu Micotakis i ne stoji tako loše s obzirom na to da je zemlju praktično izvukao iz bankrota. Evropske vlade i MMF upumpali su 280 milijardi evra u grčku ekonomiju između 2010. i 2018. godine kako bi spriječili bankrot, a zauzvrat su zahtijevali reforme i surove mjere za smanjenje troškova.
Ozbiljna recesija i godine hitnog zaduživanja ostavile su Grčku s ogromnim državnim dugom, koji je u decembru dostigao 400 milijardi evra i oborio prihode domaćinstava. Ipak, zasluga Micotakisa je što je Grčkoj obezbijedio neočekivano visok rast, zatim pad nezaposlenosti i skori povratak na investicioni rejting na globalnom tržištu obveznica, a što je najznačajnije dugovi prema MMFu otplaćeni su prije vremena.
Ipak, Micotakis je podršku koju je uživao izgubio nakon željezničke katastrofe u kojoj je poginulo 57 ljudi, od kojih su mnogi bili studenti, a tokom kampanje na toj nesreći insistirala je upravo Siriza, najveći protivnik Micotakisove Nove demokratije.
Pravo glasa na izborima ima više od 9,8 miliona Grka, a prvi put će se sniziti starosna granica za glasanje na 17 godina, i grčki državljani koji žive u inostranstvu prvi put će imati mogućnost da glasaju u zemlji u kojoj žive.
