Vlada Hrvatske namjerava da ukine 85 opština u toj državi koje imaju manje od 1.000 stanovnika i pripoji ih drugim, većim lokalnim zajednicama kako bi racionalizovala troškove administracije.
druge strane, u Republici Srpskoj još ne postoji konkretan plan šta raditi s brojnim minijaturnim opštinama od kojih neke, prema popisu, imaju manje i od 100 stalnih žitelja!
Kako ovih dana prenose pojedini hrvatski mediji, vlasti u Hrvatskoj svjesne su da je broj opština u toj zemlji prevelik, te da je za državnu ekonomiju postalo neodrživo dalje finansiranje administracije u “patuljastim” opštinama čiji broj stanovnika ne prelazi 1.000.
– Svaka opština ima svog načelnika, zamjenika, neke imaju i službena vozila, a neke od njih imaju i više ustanova u koje se zapošljavaju kadrovi po direktnoj stranačkoj liniji – navode hrvatski mediji.
Negodovanje stanovništva
Oni ističu i to da je 428 opština, koliko trenutno postoji u Hrvatskoj, mnogo za čak daleko veće i bogatije zemlje, kao i da Vlada Hrvatske intenzivno planira ukinuti 85 opština, odnosno “spojiti” njih 170-ak kako bi se smanjile “goleme brojke”.
– Jedinice lokalne samouprave u Srpskoj koje imaju manje od 1.000 stanovnika nastale su povlačenjem međuentitetske linije i naslijedile su rijetko naseljen i nisko urbanizovan prostor, izvan glavnih saobraćajnih komunikacija i bez pravog urbanog sjedišta. Godine 2008. proveli smo javnu raspravu u tim malim opštinama. Rezultat je bio opšte negodovanje stanovništva po pitanju teritorijalnih promjena i eventualnih izmjena njihovog statusa. Što se tiče teritorijalne reorganizacije Republike Srpske, prije svega je potrebno voditi računa o interesima i potrebama građana tih opština. Takođe, praksa je pokazala da gašenje administrativnog aparata prati i raseljavanje stanovništva sa nekog područja – navodi se u prošlogodišnjem saopštenju Ministarstva uprave i lokalne samouprave Republike Srpske povodom pisanja pojedinih medija o potrebi teritorijalne reorganizacije i ukidanju statusa opština minijaturnim lokalnim zajednicama.
A opština u kojima broj stanovnika ne prelazi 100, ili jedva nešto više od tog broja, u Republici Srpskoj ima poprilično.
Tako je, na primjer, status opštine dodijeljen Istočnom Drvaru, koji prema rezultatima posljednjeg popisa stanovništva ima 79 stanovnika! U opštini Istočni Mostar živi 257 ljudi, opština Petrovac – Drinić broji 361 stanovnika, Kupres 293, Trnovo 205… Takođe, priličan broj opština u Srpskoj broji jedva preko 1.000 stanovnika, poput Oštre Luke, Berkovića, Kalinovika, Istočnog Starog Grada…
Vrijeme za analizu
Umjesto da se razmišlja o racionalizaciji i smanjivanju broja patuljastih opština u kojima je broj zaposlenih u administraciji praktično veći od broja stanovnika, u Srpskoj su prije nekoliko godina status opštine dobili i Stanari, u kojima u 13 naseljenih mjesta prema popisu iz 2013. živi manje od 7.000 ljudi, a u javnosti se već dugo spekuliše da su statusu opštine sve bliži Kozarac i Omarska, koji se nalaze pod okriljem grada Prijedor.
Politički analitičar Nebojša Tojagić smatra da je došlo vrijeme da i nadležni u Republici Srpskoj konačno razmisle o tome da se racionalizuju troškovi i razmotri mogućnost ukidanja minijaturnih opština, odnosno njihovog pripajanja većim lokalnim zajednicama.
– Resorno ministarstvo trebalo bi da se pozabavi postavljanjem bar nekih standarda, a samim tim i smanjenjem broja opština, odnosno njihovim pripajanjem drugim opštinama u skladu s voljom lokalnog stanovništva. Šta mogu očekivati stanovnici patuljastih opština sa par stotina stanovnika, sa malim budžetima od kojih oko 30 odsto ide na plate i naknade opštinskoj administraciji? Kakav prosperitet može očekivati manje od 80 stanovnika Istočnog Drvara, oko 250 stanovnika Istočnog Mostara ili tristotinak stanovnika Kupresa i Drinića? Nikakav. Ovako koncipirane opštine služe samo za egzistenciju zaposlenih, te za potrebe izabranih odbornika i načelnika opštine – tvrdi Tojagić za Srpskainfo.
Problem finansiranja opština
Predsjednik Sindikata uprave Republike Srpske, Božo Marić, takođe smatra da je došlo vrijeme za ozbiljnu analizu o tome da li se isplati postojanje opština čiji broj stanovnika ne prelazi nekoliko stotina.
– Tu se, uglavnom, radi o opštinama koje su nastale nakon potpisivanja Dejtonskog sporazuma i nacionalna strategija je da se tamo zadrži stanovništvo. Međutim, sad imamo slučajeve da u nekim opštinama imamo više odbornika u lokalnim skupštinama nego radnika zaposlenih u preduzećima, i to iz prostog razloga jer tamo nema stanovništva. Moraćemo u budućnosti da razmišljamo da ih priključimo nekoj većoj lokalnoj zajednici, koja gravitira tom prostoru, i da na neki način to drugačije uredimo. Na primjer, Oštra Luka da pripadne Novom Gradu ili Prijedoru, Istočnom Sarajevu da se priključe male opštine kao što su Trnovo ili Istočni Stari Grad. Oko Mrkonjić Grada takođe bi moglo da se radi na isti način – kaže Marić za Srpskainfo.
On se slaže s tim da je riječ o “jako osjetljivoj temi”, kao i da bi ukidanje statusa opštine moglo dovesti do toga da se u navedenim lokalnim zajednicama još više ugrozi položaj tamošnjih stanovnika.
– To je jako osjetljiva priča iz prostog razloga što su se neki ljudi tamo vratili da žive, a ako bismo ukinuli te lokalne zajednice ukinuli bi im i sigurnost i mogućnost implementacije određenih projekata, koje tamo uglavnom rade stranci. S druge strane, moramo razmišljati i o ekonomskoj opravdanosti i likvidnosti. Ukoliko lokalna zajednica može funkcionisati jedino na osnovu stalnih doznaka iz republičkog budžeta, postavlja se pitanje da li smo finansijski toliko moćni i jaki da to izdržimo ili ćemo biti prisiljeni da izvršimo reorganizaciju. U svakom slučaju, oko toga je potrebno postići široki društveni konsenzus – zaključuje Marić.
