Oko 400 miliona Evropljana svojim glasovima na izborima kreiraće izgled Evropskog parlamenta, a indirektno i sastav ostalih tijela Evropske unije.
U ovoj super-izbornoj godini, u kojoj na birališta izlazi gotovo polovina svijeta, nameće se pitanje ko će kreirati evropske politike?
Igre su počele. Svega ima u političkoj areni, posebno kako se bliži finiš izborne trke, a evropski političari tokom kampanje jednim okom gledaju i u prognoze, prenosi Euronews.
Prema predviđanjima Evropskog savjeta za spoljne odnose, moguć je rast broja poslanika u grupacijama desnice. Konzervativci i reformisti tako bi mogli imati 18, a Identitet i demokratija, koju čine desničarke stranke poput Alternative za Njemačku, italijanska Liga i Nacionalno okupljanje Marin le Pen, čak 40 mjesta više u Evropskom parlamentu.
“Tri glavne zabrinutosti Evropljana na osnovu anketa odnose se na kupovnu moć, bezbjednost i migracije. To su isti problemi sa kojima se suočavamo u Francuskoj i u Evropskoj uniji.
EU u početku je izgrađena sa dobrim namjerama, a to je da nas zaštiti protiv migratornih talasa, nezaposlenosti, globalizacije, protiv svega što bi moglo da našteti interesima evropskog naroda.
Danas je sve suprotno od toga, dešava se buđenje partiotskog naroda svuda u Evropi”, kaže za Euronews Srbija Žan-Lin Lakapel iz Identitet i demokratija (Nacionalno okupljanje iz Francuske).
Ista istraživanja predviđaju da bi zeleni i liberali mogli da osvoje 10, odnosno 15 mjesta manje. Sličan gubitak se prognozira i najvećim grupacijama – Evropskoj narodnoj partiji i Socijalistima i demokratama. Blagi rast, od oko šest mjesta, mogla bi imati ljevica.
“Krajnja desnica je već u Evropi i to je vidljivo na mnogim mjestima. Ako pogledate portfolio komesara Šinasa, koji je zadužen za ‘Evropski način života’, vidite da bi se tome na primjer Le Penova vrlo radovala. Dakle, mi možemo potencijalno da vidimo rast stranaka krajnje desnice, ali njihovi narativi su oblikovali agendu posljednjih pet godina, krijući se iza formalno desnog. Hajde da se ne igramo i da budemo veoma otvoreni u vezi sa tim”, kaže Konstantinos Arvanitis, iz Grupe ljevice u Evropskom parlamentu (Koalicija radikalne ljevice iz Grčke).
Postoje i drugačija predviđanja, ali i podsjećanja da su evropski izbori kompleksni i da mnogo toga zavisi od kasnijeg grupisanja partija.
“Rekao bih da će desnica zauzeti 20 mjesta više. Kako će to uticati na funkcionisanje Evropskog parlamenta, to zaista zavisi od ishoda izbora i toga da li će biti iste vlade kao u prethodnih pet godina, da li će Evropska narodna partija, Socijalisti i demokrate i liberali, uz neku potencijalnu podršku zelenih sarađivati i imati većinu ili će se udružiti Evropska narodna i Konzervativci i reformisti, što bi moglo da ojača ulogu desnice”, kaže Žiga Faktor, sa Europeuma – Instituta za evropske politike.
Evropski parlament trenutno broji 705 članova, dok će ih u narednom sazivu biti za 15 više. Trenutno najveća politička grupacija je Evropska narodna partija. Slijede socijalisti i demokrate, a potom i liberali. Naredna četiri mjesta zauzimaju političke grupacije ljevice i desnice. Kojih će biti više, znaće se nakon evropskih izbora koji se održavaju od 6. do 9. juna.
Petros Fasulas, generalni sekretar međunarodnog Evropskog pokreta, govoreći za Euronews Srbija, rekao je da i ako desnica po anketama dobije više mjesta, da će oni ostati manjina i u Evropskom savjetu, komisiji i parlamentu.
“Ovi izbori održavaju se u veoma teškom trenutku, ne samo za Evropu već i za sve. Imamo ekonomsku krizu, imali smo je zatim pandemiju, veliki rat koji se vodi na evropskom kontinentu i zbog toga evropski građani žude za rješenjima. Tu imamo pojavu onih koji nude jednostavna rješenja za probleme, a istovremeno žele da podriju samu demokratiju. Jačanje antidemokratskih, ekstremističkih, desničarskih stranaka treba posmatrati u kontekstu tih ekonomskih, političkih, vojnih i društvenih izazova sa kojima se suočavaju Evropska unija i cijeli svijet”, rekao je Fasulas.
Na pitanje šta bi saradnja između Evropske narodne stranke i konzervativaca mogla da donese Evropskoj uniji, Fasulas je odgovorio:
“Nisam siguran da je to potpuno sigurno. Ima tu puno elemenata u okviru te potencijalne koalicije. Evropska narodna stranka bi mogla da dvaput da razmisli prije nego što napravi takvu koaliciju sa desničarima. Međutim, pojam približavanja između desnog centra i krajnje desnice je uznemiravajući. Važno je da se održi distanca između onih koji se zalažu za demokratiju i evropske vrijednosti i onih koji žele da to podrivaju”.
Istorija je, kako je istakao, pokazala da udruživanje sa političkim pokretima koji žele da “podrivaju naše vrijednosti na kraju nikada dobro ne ispadne”.
“Treba ponuditi rješenja za izazove koji postoje, angažovati građane, davati im priliku da izraze svoje ideje i svoje viđenje za budućnost Evrope i njihovih zemalja i onda će građani okrenuti leđa onima koji nude lažna obećanja i učestvovati u izborima”, dodao je on.
Kaže i da treba imati u vidu da čak i ako desnica po anketama dobije više mjesta, da će oni, prema njegovom mišljenju, ostati manjina i u Evropskom savjetu, komisiji i parlamentu.
“Njihova sposobnost da radikalno promijene evropske politike je mala. Oni će možda moći da utiču na marginama da promijene način na koji Evropska unija prilazi određenim pitanjima, klimatska i pitanja migracije itd. Ali još uvijek će postojati velika većina proevropskih stranaka koje su opredijeljene za ideju da se rješavaju pitanja poput migracija, klimatskih promjena, rata u Ukrajini i tako dalje”, rekao je on. Kako dodaje, sposobnost desnice da oblikuje evropske politike zavisiće i od stava mejnstrim stranaka prema tim pitanjima.
“Biće korekcija tu i tamo, ali ne očekujem radikalne promjene u pristupu Evropske unije fundamentalnim pitanjima”, kaže Fasulas.
Na pitanje kako bi to moglo da utiče na proširenje i na naš region, uključujući i Srbiju, Fasulas odgovara da i dalje postoji opredjeljenje u prijestonicama Evropske unije na nacionalnom nivou da se ide dalje sa proširenjem Unije, kako na Zapadni Balkan, koji, podvlači, predugo već čeka na članstvo, ali i za nove države kandidate.
“Evropski izbori ne bi trebalo da to promijene u nekoj velikoj mjeri, jer su često države članice te koje određuju pravac kada je riječ o proširenju. I sve dok u najvećim zemljama i većina država članica, sve dok se oni zalažu za proširenje, to će ostati politika Evropske unije. Nažalost, u proteklih 20 godina nije bilo velikog napretka u proširenju, uprkos napretku na Zapadnom Balkanu, a to je između ostalog i zbog političkih previranja u nekim glavnim gradovima Evrope, a ne u Briselu. Znači moramo da imamo opredijeljenje država članica da prime nove države i da to ostane u budućnosti”, zaključio je Fasulas.
