Zaslugom Gorana Baraća, na Jutjubu je osvanuo film o staroj Banjaluci.
Video traje 24 minuta, od čega četiri minuta de fakto najstarijih kolor kadrova grada na Vrbasu, načinjenih prije sedam ili osam decenija. Neke od „isječaka” ovog materijala mogli smo vidjeti i ranije ali u mnogo lošijem izdanju, a veliki dio kadrova su potpuna novina za sve nas.
– Dokumentarni film „Bosna koja je prošla“ istinski je biser u sačuvanom filmskom fondu banjalučkog kino-amatera Aleksandra Bojka (1896-1969). Prvi dio ovog celuloidnog spomenika o davno prohujalim vremenima Bojko je snimio od ljeta 1939. do ljeta 1944. godine i to svojom malom 8-mm kamerom „agfa moveks 8“. Na osamdesetak metara celuloida Bojko je zabilježio prizore sa Govedarnice i Tržnice, znamenite Banjalučane, ali i obične ljude, spomenike otomanske kulture, ljetni vašar ispod Kastela i stare arhitekturne elemente koji su uzmicali pred navalom modernog doba – kaže Barać.
Kese prepune isječenih komada filmske trake sa kadrovima iz prvog i drugog dijela ovog Bojkovog remek-djela, dodaje Barać, pronađene su u februaru 2007. godine u podrumu jedne zgrade u banjalučkom naselju Obilićevo (Mejdan), gdje su stajale zaboravljene preko 40 godina.
– Restauracija „Bosne koja je prošla“ i njeno dovođenje u stanje adekvatno za digitalizaciju trajali su – sa povremenim dužim i kraćim prekidima, uz mnogo poteškoća (zbog izuzetno lošeg stanja filmske trake) – sve do jeseni 2023. godine, kada je pod okriljem Filmskog kluba „Osmica“ izmontirana verzija najpribližnija autorovoj. Početkom ove godine kompletno ostvarenje digitalizovano je u HD rezoluciji u specijalizovanoj laboratoriji – kaže Barać.
Iako je ovaj film neprocjenjivo kulturno-istorijsko blago, posebno valja istaći činjenicu da je Aleksandar Bojko oko četiri minuta ovog ostvarenja snimio na „agfakolor“ traci u boji, i to 1940, 1942. i 1944. godine. Inače, kadrovi u koloru iz tog doba načinjeni na prostoru bivše Jugoslavije i dalje su pravi raritet, što ovom filmu daje dodatnu vrijednost.
– Kao istoričar, naglasio bih da ovaj Bojkov film ima izuzetnu dokumentarnu vrijednost, za grad, njegov arhitekturu i etnologiju, kao i za biografije pojedinih banjalučkih uglednika – napisao je na svojoj Fejsbuk stranici istoričar Zoran Pejašinović, prenosi BLuživo.
