Na Međunarodnom sajmu nauke za mlade srednjoškolskog uzrasta u Nizozemskoj posebno se izdvojila ekipa iz Banjaluke, koja je osvojila prvo mjesto za najbolju prezentaciju o temi proizvodnje natrijumskih baterija.
Učenici banjalučke Elektrotehničke škole “Nikola Tesla” i Gimnazije pripremali su se na Prirodnomatematičkom fakultetu (PMF) u Banjaluci, a tim su činili Pavle Đukić, Eva Kuruzović, Andrej Pavlić i Smiljana Atlagić.
Prijavili su se učenici zainteresovani za nauke o materijalima, koji odlično govore engleski jezik, a u Nizozemskoj smo bili jedina ekipa sa Balkana, kazala je za “Nezavisne novine” Ivana Pandžić, muzejski savjetnik arheologa u Muzeju Republike Srpske, pod čijom supervizijom je banjalučki tim boravio pet dana u Liuvardenu, u institutu Vetsus, najvećem centru izvrsnosti u istraživanju očuvanja i hemije voda u Evropskoj uniji.
“Angažovana sam od strane Prirodnomatematičkog fakulteta u Banjaluci kao supervizor na projektu, tačnije na pripremnom radu sa djecom u vezi sa tematikom koja je odabrana. S obzirom na to da je projekat o materijalima, sirovinama, ovaj put tema je bila so. Inače sam u svojoj doktorskoj disertaciji radila istraživanje soli u praistoriji u Bosni i Hercegovini, konkretno na materijalu iz Tuzle. Kolege sa PMFa sa Odsjeka za hemiju su išli u Tuzlu i uzeli uzorke soli iz rudnika, na kojima smo poslije radili sa učenicima. Radili smo slične analize koje sam ja radila na praistorijskom materijalu, samo što smo mi sada sa djecom ponovili jedan jednostavniji oblik eksperimenta. Radili smo glinene posude u kojima su oni iskuhavali uzorak soli iz rudnika i ovu so koju mi danas koristimo i utvrđivali sličnosti i razlike te dvije vrste soli”, rekla je Pandžićeva.
Kako kaže, to je bio samo jedan dio teme kojom su se srednjoškolci bavili.
“Ja sam njih uputila u kompletnu priču o eksploataciji soli u praistoriji i tom kontinuitetu do danas. Njihova dalja tema koju su razrađivali sa projektnom asistenticom Marijom Stojaković sa PMFa je bila da daju određene mogućnosti dalje eksploatacije soli u budućnosti, a to je izvlačenje natrijumhlorida, tj. soli za pravljenje baterija. Cilj je da više ne budu litijumske, već baterije na natrijum”, objašnjava Pandžićeva i dodaje da bi ruda halit, kod Tuzle, osim svog arheološkog i istorijskog značaja, uskoro mogla postati i resurs za proizvodnju ‘čistih’ baterija, koje su bazirane na natrijumovim, umjesto litijumovih jona.
Napominje da su u Nizozemskoj imali kompletan program koji je posvećen djeci srednjoškolskog uzrasta, gdje su oni imali priliku za upoznavanje sa njihovim laboratorijama, a slušali su i nekoliko prezentacija doktoranada.
“Nakon toga imali smo devet prezentacija iz četiri zemlje, Italije, Njemačke, Nizozemske, a mi smo bili jedini sa Balkana. Naša prezentacija ocijenjena je kao najbolja, sveobuhvatna, prihvatljiva u smislu novih saznanja, jednostavno ispričana, ali na veoma zanimljiv i atraktivan način”, zaključila je Pandžićeva.
Prirodnomatematički fakultet Univerziteta u Banjaluci već četiri godine učestvuje u međunarodnom programu “RM@Schools”, koji promoviše nauke o materijalima osnovcima i srednjoškolcima. Program finansira Evropski institut za inovacije i tehnologiju (EIT).
Suzana Gotovac Atlagić, profesorica na PMFu, istakla je za “Nezavisne novine” da je veoma ponosna na uspjeh koji su učenici, zajedno sa svojim mentorkama, postigli u Nizozemskoj.
“Projekat ‘RM@Schools’, kroz koji su učenici putovali u Nizozemsku, samo je jedan u nizu projekata finansiranih iz programa podrške Evropske unije. Želja nam je da veći broj kolega u Bosni i Hercegovini shvati širinu mogućnosti koje nam se pružaju kroz činjenicu da su nam dostupni skoro svi naučni fondovi EU već skoro 18 godina. Na taj način moguće je ojačavati kapacitete naučnih i nastavnih ustanova, zatim podržavati odlaske na konferencije mladih istraživača, pune plate mladih istraživača u periodu, kao i kapitalnu analitičku opremu i restauracije prostora za nastavu i istraživanje. Prirodnomatematički fakultet ovo je rano shvatio i primjenjuje”, kazala je Gotovac Atlagić.
Dodaje da je međunarodna vidljivost PMFa kroz publikacije, projekte i razmjene uveliko unaprijeđena.
“Projekti u kojima imamo ovakvu priliku, da prirodne i tehničke nauke promovišemo čak i mlađim generacijama, dođu kao posebno zadovoljstvo, jer među njima prepoznajemo i neke od naših najboljih budućih studenata”, zaključila je ona.
