Puč u Nigeru mogao bi da ima opipljive negativne implikacije po bezbjednost zapadne Afrike, ali ono što možda još više zabrinjava svijet su posljedice koje bi ova vrsta nestabilnosti mogla da unese u globalnu ekonomiju, posebno ako uzememo u obzir da je Niger jedan od najvećih svjetskih proizvođača uranijuma i sve veći proizvođač nafte.
Niger je nekada bio ključni zapadni saveznik i bezbjednosni, ali i ekonomski partner. Onda se desio puč.
Kada je 26. jula, general Abdurahaman Čiani, komandant predsjedničke garde Nigera, pokrenuo “antirepublikanske demonstracije” protiv prvog izabranog predsjednika u istoriji zemlje Mohameda Bazuma, nekoliko sati kasnije najavljeno je Bazumovo smjenjivanje na državnom televizijskom kanalu Nigera i proglašeno formiranje vojne hunte Nacionalnog savjeta za zaštitu otadžbine (CNSP).
Dok je Bazum odbio da podnese ostavku na funkciju i branio svoj legitimitet na Twitteru, portparol CNSP-a pukovnik major Amadu Abdraman je 28. jula objavio da je Čiani novi lider Nigera.
Državni udar u Nigeru, koji je bio prvi otkako je predsjednik Mamadu Tandža smijenjen u februaru 2010. godine, pratio je slične događaje u Gvineji, Burkini Faso, Maliju i Čadu i samo haos u regionu Sahela.
Ekonomiju čitavog regiona kom pripada i Niger karakterišu niski prihodi, velika nestabilnost i humanitarne krize, uprkos nespornom bogatstvu koje zemlja ima u nafti, zlatu i uranijumu. Niger, koji se nalazi u srcu Sahela, ima slabo diverzifikovanu ekonomiju, poljoprivreda čini 40 odsto njegovog BDP-a, a više od 10 miliona ljudi (41.8 odsto stanovništva) živi u ekstremnom siromaštvu.
Ekonomija Nigera se snažno oporavila 2022. nakon dve godine slabog rasta, prvenstveno zbog dobre poljoprivredne sezone, zahvaljujući povoljnim padavinama i proširenju navodnjavanog zemljišta.
Niger je jedan od najvećih svjetskih proizvođača uranijuma, ima rudnike zlata, a crpi i oko 20.000 barela nafte dnevno, većinu iz projekata China National Petroleum u basenu Agadem Rift na jugoistoku zemlje. Sirova nafta u zemlji se koristi lokalno ili se transportuje drumom u susednu Nigeriju.
Niger je na ivici dugo očekivanog porasta proizvodnje nafte, jer se vjeruje da zemlja ima milijardu barela rezervi sirove nafte. Izvor iz industrije rekao je da će naftovod “promijeniti igru” za Niger, ali je rekao da “čekaju da vide šta će se desiti” sa pučem.
Kompanije koje se bave naftom i uranijumom mogle bi da se suoče sa sve većim preprekama za svoje poslovanje, ali ove kompanije su takođe izdržale državne udare u Nigeru u prošlosti, jer je ovo bio peti puč od nezavisnosti Nigera 1960. godine. Ipak, stručnjaci smatraju da bi ovaj puč mogao da poremeti planove Nigera da postane najveći regionalni proizvođač nafte.
Niger je 2022. proizveo 2020 tU, nešto više od 4 odsto svjetske proizvodnje i vodeći je snabdijevač uranijumom za Evropsku uniju. Trenutna proizvodnja je iz otvorenog kopa SOMAIR, u blizini grada Arlit i 63.4 odsto je u vlasništvu francuske kompanije Orano i 36.66 odsto u vlasništvu Sopamina, preduzećem koji upravlja učešćem države Nigera u rudarskim poduhvatima.
Prema podacima Svjetske banke, uranijum je drugi najveći izvoz Nigera, u monetarnom smislu, poslije zlata. Niger je sedmi najveći proizvođač uranijuma na svijetu.
Prema Agenciji za snabdijevanje Euratoma, komunalne kompanije iz EU su 2021. godine kupile 2905 tU uranijuma proizvedenog u Nigeru, prenosi “Telegraf”. To je predstavljalo nešto više od 24 odsto uvoza uranijuma u EU, čime je Niger neznatno ispred Kazahstana kao vodeći izvor uranijuma u EU.
Francuski mediji navode da isporučuje 15 do 17 odsto uranijuma koji se koristi za proizvodnju električne energije u Francuskoj. Uranijum iz Nigera snabdijeva 50 odsto nuklearki u Francuskoj koje proizvode struju. Osim Francuske uranijum iz ove afričke zemlje uvoze i druge članice EU kao i SAD.
