Republika Srpska raspolaže značajnim geotermalnim potencijalom, ali iskoristivost ovog prirodnog resursa trenutno je minimalna, a razlog su, tvrde stručnjaci, obimna istraživanja i skupe investicije koje bi prethodile uspostavljanju sistema za grijanje i rekonstrukciji postojeće toplotne mreže u gradovima i opštinama.
U Evropskoj uniji oko 400 toplana za grijanje koristi geotermalnu energiju, a procjene su da će do 2030. godine zbog brojnih benefita više od 1.000 njih preći na ovaj vid grijanja. Tragom te priče pitali smo stručnjake kakvi su potencijali Republike Srpske na tom polju.
U Republičkom zavodu za geološka istraživanja kažu da oko 75 odsto teritorije Srpske karakterišu povoljni geotermalni uslovi te da trenutne mogućnosti proizvodnje energije iz geotermalnih bušotine na teritoriji Srpske iznose oko 40 MWth. Prema grubim ocjenama, navode u Zavodu, koriste se svega dvije petine raspoloživih potencijala, a kao najperspektivnije područje izdvaja se Semberija.
– Na osnovu rezultata dobijenih prethodno izvedenim istraživanjima na teritoriji Bijeljine mogu se zahvatiti vode temperature iznad 110 stepeni Celzijusa. Tokom 2018. godine radili smo analizu toplotnog tržišta i moguće konverzije toplotne stanice u Bijeljini u geotermalnu, koja je najperspektivnija za transformaciju. Međutim, to nije lako izvodljivo, iziskuje veliki novac, ali sigurno da se u budućnosti mora ići u tom pravcu – istakao je inženjer geologije u Zavodu Uroš Jurošević.
Pored Semberije Jurošević kaže da se izdvaja i zona ofiolitskog pojasa od istoka do krajnjeg zapada Srpske, odnosno od Višegrada do Novog Grada.
– U istočnom dijelu termalne vode se koriste samo na području Višegrada, a izvori termalnih ili termomineralnih voda su registrovani i na području Milića, Šekovića, Rogatice, Teslića, Prnjavora, Laktaša, Banjaluke i Prijedora. Sa značajnim potencijalom izdvaja se banjalučki region, koji je drugo prioritetno područje – priča Jurošević.
Prema njegovim riječima 2011. godine je potpisan memorandum o geotermalnim istraživanjima banjalučkog basena između islandske kompanije “Manvit” i grada, kao i koncesioni ugovor za istraživanja, potpisan sa Vladom Srpske, ali istraživanja nikada nisu započeta.
– Ključ za veću iskorištenost ovog potencijala leži u daljim istraživanjima. Neophodno je izbušiti duboke bušotine, kako u pomenutim regionima tako i na ostalim perspektivnim lokacijama. Pozitivan primjer je Hrvatska, koja je kroz pristup različitim EU fondovima započela bušenje više dubokih bušotina koje će imati namjenu i za proizvodnju struje – kazao je Jurošević i naveo da se prema saznanjima na području Višegrada trenutno vrše istraživanja.
Kada je u pitanju ekološki aspekt Jurošević kaže da bi u sektoru toplifikacije prioritet trebalo dati korišćenju obnovljivih geotermalnih resursa, jer su benefiti nemjerljivi po životnu okolinu.
– Kada je u pitanju finansijski aspekt, situacija je drugačija, prije svega zbog značajnih investicija za uspostavljanje sistema kojem prethode bušenja, rekonstrukcija postojeće mreže i slično, ali generalno ovi projekti spadaju u one sa visokim povratom ulaganja. Posebno se ističu troškovi proizvodnje nakon potencijalnog uspostavljanja sistema koji bi u poređenju sa trenutnim bili minimalni – kazao je on.
Zakon
U Republičkom zavodu za geološka istraživanja kažu da je u Srpskoj ekspanzija uvođenja niskotemperaturnih sistema za grijanje, ali budući da oni nisu obuhvaćeni zakonskom regulativom, ne postoje precizni podaci o broju sistema koji su uspostavljeni.
– U narednom periodu biće povučeni određeni koraci da bi zakonski bilo regulisano uvođenje ovih sistema grijanja, prije svega zbog uspostavljanja odgovarajućeg registra – rekli su u Zavodu.
