Grupa novinara i aktivista iz Republike Srpske boravi u posjeti institucijama EU u Briselu, gdje su najviše zvaničnike upoznali s problemima koji bi mogli uslijediti ako vlasti RS usvoje izmjene Krivičnog zakonika o kriminalizaciji klevete i uvrede.
Grupa je prethodnih dana posjetila Organizaciju za evropsku bezbjednost i saradnju u Beču i Savjet Evrope u Strazburu, a posjetu su omogućile i organizovale institucije EU, uz ove dvije organizacije. U Briselu su se novinari i aktivisti sastali i s predstavnicima Međunarodne federacije novinara, koji će uskoro posjetiti BiH, i sa zvaničnicima razgovarali o medijskim slobodama u zemlji.
Zvaničnici EU novinare i aktiviste upoznali su sa situacijom u zemljama članicama kada je u pitanju sloboda izražavanja u zemljama članicama EU, kao i kako teku rasprave o uredbi o registraciji stranih agenata u EU.
Grupi koju čine novinari Dejan Šajinović iz “Nezavisnih novina”, Nikola Morača iz “Euroblica” i Vanja Stokić iz “Etrafike”, te aktivistkinja i pravnica Jovana Kisin Zagajac i Ivana Korajlić, izvršna direktorica kancelarije “Transparency Intenationala” u Banjaluci, rečeno je da, iako većina zemalja EU ima kriminalizaciju klevete i uvrede usvojim zakonima, ta situacija je neuporediva s planovima vlasti RS jer postoji nezavisno pravosuđe i javne politike kojima je cilj zaštita slobode govora, a ne njegovo suzbijanje.
Novinari i aktivisti su zvaničnike Evropske službe za spoljne poslove, Evropske komisije i Evropskog parlamenta upoznali s proceduralnim problemima u vezi s ovim pravnim aktima, kao i o klimi koju vlasti u RS kreiraju s ciljem suzbijanja slobodnog izražavanja i povećanja kontrole u javnom prostoru.
Oni su od evropskih zvaničnika tražili da iskoriste svoj uticaj i pomognu da se ova zakonska rješenja povuku i da se nakon toga pokrene otvorena rasprava o svim problemima koji postoje u javnom prostoru u RS, kako bi se ti problemi rješavali u skladu s evropskim standardima.
S obzirom na to da vlasti RS najavljuju i zakon o registraciji stranih agenata po uzoru na zakon koji je u pripremi u EU, grupa novinara i aktivista upoznata je s tokom rasprave u EU o tom pitanju i istaknuto je da se radi o zakonu koji neće dovesti u pitanje rad nevladinih organizacija, već će pomoći u suzbijanju negativnih uticaja Rusije i Kine na političke procese u EU. Novinari i aktivisti su upozorili da bi donošenje takvog zakona u EU, bez obzira na drugačiju motivaciju od one u RS, moglo dovesti do sličnih zakona u svim zemljama zapadnog Balkana, koje bi to mogle iskoristiti kao povod da se obračunavaju s organizacijama koje vlasti kritikuju zbog korupcije i drugih oblika zloupotrebe javnog položaja.
Novinarima i aktivistima je snažnu podršku iskazala Angelina Ajhorst, izvršna direktorica za Evropu i centralnu Aziju u Evropskoj službi za spoljne poslove, koja je istakla da se EU zalaže za sva ljudska prava u BiH i drugim zemljama koje su u procesu pridruživanja EU.
Iz institucija EU je saopšteno da su s novinarima i aktivistima imali otvoren i iskren razgovor o klimi i njihovom radu, uključujući i o zakonima koji su u proceduri u RS, a koji se odnose na kriminalizaciju klevete i uvrede i o registraciji stranih agenata, koji bi mogao pogoditi dio medija koji funkcionišu kao nevladine organizacije, a bave se istraživačkim novinarstvom.
Razgovori su vođeni i u Direkciji za vrijednosti i transparentnost Evropske komisije, kao i s Jasnom Jelišić, šeficom Radne grupe za zapadni Balkan u Evropskoj službi za spoljne poslove.
U razgovorima s evropskim parlamentarcima, među kojima su bili Paolo Rangel, izvjestilac za BiH, kao i Tineke Strik i Ditmar Koster izražena je zabrinutost zbog situacije s ljudskim pravima u RS.
Parlamentarci su istakli da bi EU trebalo da pažljivije dodjeljuje sredstva iz pretpristupnih sredstava i da ih uslovi poštovanjem ljudskih prava, posebno kad je u pitanju kriminalizacija klevete i uvrede. Novinari i aktivisti su istakli da pomoć ne bi trebalo da bude uskraćena građanima Republike Srpske, već da bi trebalo da bude iskorištena kako bi se vlasti motivisale da poštuju sva ljudska prava i povuku represivne zakone.
Novinari i aktivisti su posjetili i Kancelariju visokog komesara UN za ljudska prava, gdje su takođe istakli šta bi se moglo desiti ako ovakve odredbe budu usvojene.
Siniša Vukelić, predsjednik Kluba novinara Banjaluka, koji se zbog porodičnih okolnosti nije mogao pridružiti novinarima i aktivistima, rekao je da je cilj ove posjete da međunarodne i najviše evropske institucije budu upoznate s tendencijom kršenja osnovnih ljudskih prava u Republici Srpskoj.
“Ograničavanje slobode govora kroz kriminalizaciju klevete i uvrede od strane vlasti RS vrhunac je više godina stvaranog ambijenta u kojem dvije trećine građana smatraju da je prihvatljivo udariti novinara. Novinarstvo u našoj zemlji je na izdisaju i mislim da to treba da znaju evropski zvaničnici, ali i međunarodne organizacije za zaštitu novinara i ljudskih prava. Očekujemo od njih pomoć u ovoj borbi, koja nije samo medijska, već svih građana u RS i BiH, jer se opasno brzo udaljavamo od demokratičnih i slobodnih zemalja EU, kojoj BiH zvanično teži”, rekao je Vukelić.
