Čak 74 odsto ispitanika iz Republike Srpske smatra da su napadi na novinare opravdani, pokazalo je najnovije istraživanje o stavovima građana BiH o medijskim slobodama i bezbjednosti novinara.
Istraživanje, koje još od 2009. svake godine po istoj metodologiji provode Fondacija “Fridrih Ebert” u BiH i Udruženje BH novinari, nikad do sada nije otkrilo tako šokantne podatke.
Rezultati ankete otkrivaju i do sada neviđenu razliku u stavovima građana Republike Srpske i Federacije BiH.
– Dok u Republici Srpskoj čak 74 odsto ispitanih smatra da su napadi na novinare u „nekim slučajevima“ opravdani, takav stav ima svega 3,6 anketiranih u Federaciji BiH – navodi se u istraživanju.
Kada se uzmu u obzir ovi podaci po entitetima, na nivou BiH, napade na novinare opravdava nešto više od 26 odsto ispitanih.
Podsjećamo, prošle godine je svega 9 odsto građana BiH opravdavalo napade na novinare, dok je njih 90 odsto smatralo da je bilo kakav napad na medijske poslenike, bez obzira na okolnosti, apsolutno nedopustiv.
Interesantno je da je lani onih koji opravdavaju napade bilo više u FBiH, nego u Republici Srpskoj: u Srpskoj se manje od 7 odsto ispitanika izjasnilo da opravdava napade na novinare, dok je u Federaciji BiH takvih odgovora bilo 10 odsto.
U ovogodišnjem istraživanju se navodi da su građani anketirani u vrijeme, koje je bilo prilično burno u Republici Srpskoj.
– Neposredno prije anketiranja, Narodna skupština Republike Srpske je predstavila Nacrt izmjena Krivičnog zakonika Republike Srpske, koji predviđa uvođenje krivičnog djela uvrede i klevete, s prijedlogom astronomskih kazni za počinioce. Takođe su u tom periodu oštećena vozila dva banjalučka novinara, što je izazvalo burne reakcije novinara u BiH, regionu i svijetu – navodi se u istraživanju.
Dodaje se da je u međuvremenu najavljen i zakon o nevladinim organizacijama u Republici Srpskoj, kojim se predviđa uvođenje pojma „strani agent“, a desio se i napad na LGBT aktiviste u Banjaluci.
Da li je sve to uticalo na stavove građana i kakav je taj uticaj bio, mogla bi biti tema za neko novo istraživanje, istaknuto je na prezentaciji istraživanja, koje je upriličeno u Banjaluci, povodom 3. maja, Međunarodnog dana slobode medija.
Kada se uporede istraživanja iz ranijih godina, vidljivo je da nikad razlika u stavovima građana Republike Srpske i Federacije BiH nije bila toliko izražena.
Najviše onih koji opravdavaju napade na novinare bilo je 2017. i 2019. godine, kada se za ovu opciju izjasnilo 27, odnosno 24 odsto, ispitanika u Srpskoj, što je tri puta manje nego danas.
Što se tiče ostalih rezultata, zanimljivo je da kao i ranijih godina građani u oba entiteta najviše vjeruju medijima i vjerskim zajednicama.
U Srpskoj su medijima najviše vjeruje 54 odsto, a u Federaciji BiH 73 odsto ispitanika.
Zanimljivo je, međutim, da u Srpskoj raste povjerenje političke stranke i političare, koji su uvijek do sada bili na “začelju tabele”.
Čak 37 odsto ispitanika iz Republike Srpske izjasnilo se da najviše vjeruju političarima, a isto toliko procenata su dobile političke stranke.
U Federaciji BiH političari su dobili svega 6, a stranke 8 procenata.
