Pronalaženje originalnog spiska Diane Budisavljević s imenima i svim podacima oko 5.800 srpske djece spasene iz ustaških logora smrti NDH, za koji se mislilo da je izgubljen ili uništen mnogo znači naučnicima i istoričarima koji se bave tematikom Drugog svjetskog rata, ali i NDH.
Kaže to za „Glas Srpske“ istraživač iz beogradskog Instituta za savremenu istoriju, Nemanja Dević naglašavajući da bi to, s druge strane pomoglo i rješavanju mnogih porodičnih tragedija, koje su bile zamagljene po okončanju Drugog svjetskog rata.
Napominje da spisak još nije vidio i naglašava da se dugo tragalo za istorijskim dokumentima ove i slične vrste, što je dovelo do toga da trenutno ne postoje kompletni spiskovi ubijenih u Jasenovcu, ali ni sačuvana sva dokumenta koja se odnose na period mračne vladavine NDH.
– Upravo je sve ovo otvorilo prostora da se na različite načine spekuliše i o broju žrtava, ali i razmerama tragedije koja je od 1941. do 1945. godine pogodila srpski narod u NDH. Što se tiče Diane Budisavljević i njene humanitarne misije, nakon 1945. godine, na jedan volšeban način, tadašnja OZNA je oduzela njene knjige i svu evidenciju u kojima je ona popisivala srpsku decu koja su na različite načine spasavana iz ustaških logora i onda davana porodicama na usvajanje. Pošto su te knjige tada nestale, bilo nam je onemogućeno da rekonstruišemo životne puteve velikog broja te nesretne dece. Neka od njih su odrasla u potpunom hrvatskom identitetu. Školovana su u rimokatoličkim školama i možemo samo da nagađamo kako su ona dočekala 1991. godinu – kaže Dević.
Slično mišljenje dijeli i istoričar, Aleksandar Raković, navodeći kako se radi o izuzetno velikom i značajnom otkriću, koje će umnogome rasvijetliti nesretnu sudbinu velikog broja, prije svega, srpske djece.
– Znalo se da su ona usvajana od strane hrvatskih porodica. Bio je to jedan projekat koji je vodila NDH, ali i Katolička crkva. Ali, sada imamo i imena te dece, ali i onih koji su ih usvojili. Pitanje je, kako će se ti ljudi, koji su danas u poodmaklim godinama suočiti s tim, te koliko će to za njih biti traumatično. Ovo otvara pitanje njihovog identitet, ali i potomaka. Bude to bolno suočavanje pojedinih “Hrvata” s prošlošću – kaže Raković.
Muzej žrtava genocida u Beogradu saopštio je juče da je došao u posjed originalnog spiska Diane Budisavljević s imenima i svim podacima oko 5.800 srpske djece spasene iz ustaških logora smrti NDH, za koji se mislilo da je izgubljen ili uništen.
Direktor Muzeja žrtava genocida u Beogradu, Dejan Ristić pojasnio je da je spisak srpske djece nastao u Zavodu za gluhonijemu djecu u Zagrebu u okviru “akcije Diane Budisavljević”.
Prema njegovim riječima, taj spisak koji je po prvi put u petak predstavljen javnosti, sadrži imena i prezimena djece, njihovih roditelja, datum i naziv logora iz kojeg su spasena, kao i starosnu dob i identitet hrvatskih usvojilaca.
Ristić je na konferenciji koja je održana u Beogradu, povodom obilježavanja 22. aprila – Dana Muzeja žrtava genocida, a predstavljajući rezultate rada ove ustanove, naveo da je ovaj spisak nastao u drugoj polovini 1942. godine nakon bitke na Kozari, te da je riječ o prvorazrednom istorijskom izvoru do sada nepoznatom javnosti.
– Mi sada prvi put živoj deci, koja su sada ljudi u dubokoj starosti i koja još tragaju za svojim identitetom, kao i njihovim potomcima, možemo da ponudimo podatak koji je njihov stvarni identitet – rekao je Ristić.
Spisak je u Muzej žrtava genocida stigao prošle godine, a Ristić nije želio da otkrije kako se došlo do njega. Kako je rekao, za njim su dugo tragali te su uspjeli u tome uz ogromnu podršku državnih organa Srbije.
(Glas Srpske)
