Najjači zamljotres u istoriji dogodio se 22. maja 1960. godine, u 15 časova i 11 minuta, i u potpunosti je razorio više od 40 odsto zgrada i kuća u Valdiviji, gradu u Čileu. Potres je bio jačine 9,5 po Rihteru i odnio je oko nekoliko hiljada žrtava, procjene su govorile i do 6.000 života. Hiljade su povrijeđene, dva miliona ljudi ostalo je bez krova nad glavom. Šteta potresa u Valdiviji iznosila je više od tri milijarde dolara.
Iako danas cijeli svijet priča o razornim zemljotresima koji su devastirali Tursku, u istoriji civilizacije pamti se pet zemljotresa koji su bili, vjerovali ili ne, brutalniji i razorniji.
Zemljotresi spadaju u jednu od najtežih prirodnih katastrofa. Najjači zemljotresi koji su se ikada dogodili, pored najrazornijeg u Čileu, bili su na Aljasci 1964. godine (9,2 stepeni Rihterove skale), na Sumatri 2004. godine (9,2 stepeni Rihterove skale), na Kamčatki 1952. godine (9 stepeni Rihterove skale) i u Japanu 2011. godine (9 stepeni Rihterove skale).
Zemljotres u Čileu 1960. godine
Zemljotres je bio jačine 9,5 po Rihteru i odnio je nekoliko hiljada žrtava. Epicentar smrtonosnog zemljotresa bio je 570 kilometara južno od glavnog grada Santijaga. Rascjep na zemlji koji se dogodio kao posljedica bio je dugačak čak 1.000 kilometara.
Zemljotres takve snage uzrokovao je cunami u Čileu, ali dan kasnije talasi visoki od pet do deset metara pogodili su i obale Japana, Filipina i Novog Zelanda. Dan prije najvećeg zemljotresa u istoriji još tri jaka udara zatresla su Čile, najprije 8,1 po Rihteru, taj je trajao 35 sekundi i uništio trećinu svih zgrada te kuća u gradu, potom 6,8 pa 7,9 po Rihteru. Taj zadnji dogodio se svega 15 minuta prije najvećeg zemljotresa u istoriji koji je razorio grad Valdiviju. Čile se nalazi u jednom od najtrusnijih područja na svijetu. Smjestio se na području jake vulkanske i seizmičke aktivnosti i dio je Pacifičkog vatrenog prstena. Nekih 38 časova nakon potresa aktivirao se i vulkan Kordon-Kaulje, nakon punih 40 godina. Seizmolozi vjeruju da je erupcija bila povezana sa zemljotresom u Valdiviji. Snažni i razorni zemljotres jačine 8,8 Čile je pogodio i 2010. godine. Razoreni su čitavi gradovi na srednjoj i južnoj čileanskoj obali, pri čemu je poginulo gotovo hiljadu ljudi, a stotine su nestale. Pričinjena je šteta od 30 milijardi dolara.
“Zemljotres je vjerovatno pomaknuo zemljinu osu i time je skratio trajanje dužine dana (za 1.26 mikrosekundi)”, saopštila je poslije američka svemirska agencija NASA.
Najstrašnije podrhtavanje tla
Prema nepotvrđenim naučnim tvrdnjama, najstrašniji zemljotres koji je pogodio svijet desio se 23. januara 1556. godine u kineskoj pokrajini Šensiju i odnio je 830.000 ljudskih života.
Potres u Šensiju 1556. ili Đađinški zemljotres je najsmrtonosniji zemljotres zabilježen u modernoj ljudskoj istoriji. Zemljotres se dogodio 23. januara 1556. ujutro, u provinciji Šensi, Kina. Više od 97 okruga u provincijama Šensi, Šansi, Henan, Gansu, Hebej, Šandung, Hubej, Hunan, Đangsu i Anhuej bilo je pogođeno tom katastrofom. Prostor u krugu od 840 km bio je uništen, a u nekim okruzima 60 odsto stanovništva je poginulo. Većina stanovništva u tom području je u to vrijeme živjela u vještačkim tzv. Jaodong pećinama, od kojih su se mnoge urušile tokom katastrofe s velikim gubitkom života.
Jedan od najsnažnijih potresa u Evropi desio se 1. novembra 1775. godine, kada je u manje od šest minuta portugalski grad Lisabon gotovo u potpunosti porušen, dok je u tom zemljotresu život izgubilo između 70.000 i 100.000 ljudi.
Grad je takođe pogodio cunami, a vatra koja je gorjela narednih pet dana u potpunosti je uništila ono što je zemljotresom bilo pošteđeno. Iako su posljedice za grad i ljude bile vrlo pogubne, korist od ovog razornog potresa dobila je seizmologija, jer se upravo nako toga pojačalo proučavanje podrhtavanja tla.
Bosna i Hercegovina i Balkan
Bosna i Hercegovina je tektonski aktivno područje, što potvrđuje veliki broj zemljotresa u njenoj istoriji. U državi postoji nekoliko značajnih regionalnih rasjeda, kao što su bugojanski, višegradski, neretvanski i banjalučki, uz koje se mogu stvarati zemljotresi razorne jačine, a često uzrokuju manja podrhtavanja tla.
Najjači zemljotres koji se ikada desio u BiH zatresao je Banjaluku 1969. godine, jačine 6,6 stepeni po Rihteru. Počeo je u noći 26. oktobra u 2.55, podrhtavanje se nastavilo do 8.53, kada je se desio i onaj najjači udar jačine 6,6 Rihtera. Tada je poginulo 15 osoba, a 1.000 ljudi je bilo teže i lakše povrijeđeno. Potpuno je uništeno 86.000 stanova.
Najjači zemljotresi koji su zabilježeni do sada u BiH su 1905. godine u Petrovcu, jačine 5,0; 1907. u Počitelju, jačine 5,7; 1908. u Vlasenici, 5,3; 1916. u Bihaću, 5,0; 1923. u Jajcu, 5,0; 1927. u Ljubinju, 6,0; 1940. u Derventi, 5,1; 1950. u Drugovićima (Banjaluka) 5,7; 1962. na Treskavici, 6,0; 1967. u Srebrenici, 5,1; 1969 u Gacku, 5,0; 1981. u Banjaluci, 5,4; 1974. u Lukavcu, 5,0 i 2003. u Stocu (Hutovo blato), 3,6 stepeni prema Rihteru.
Najsnažniji zemljotres u regionu Balkana zabilježen je u 15. aprila 1979. godine u širem području Crnogorskog primorja jačine 7,0 po Rihteru, u kojem je poginulo 168 osoba.
Na teritoriji bivše Jugoslavije najčešći i najjači zemljotresi desili su se u predjelima Dinare, donjeg toka Neretve, Boke kotorske, Dubrovnika, Podrinja, Šumadije, Banjaluke i Skoplja.
