U ponedeljak 19. decembra pravoslavni vjernici slave Nikoljdan, slavu za koju se u narodu kaže da “pola Srba slavi, a druga polovina odlazi na slavu”.
U ponedjeljak 19. decembra pravoslavni vjernici slave Nikoljdan, slavu za koju se u narodu kaže da “jedna polovina Srba slavi slavu, dok druga polovina odlazi na slavu“. Obeležava se krsna slava koja je posvećena Svetom Nikoli, najvećem dobročinitelju, zaštitniku putnika i domorodaca. Ova slava se smatra najmnogobrojnijom slavom u Srbiji.
Postoje običaji koji se podrazumijevaju na dan slave, ali mnogi srpski vjernici takođe poštuju i određene dane uoči slave. Domaćini slave bi prema pravili trebalo dan prije slave da spreme slavsku trpeze i to je sve od kućnih poslova. Sve ostalo bi trebalo da sačeka 21. decembra, mada neki čak imaju vjerovanje da ni dan nakon slave ne bi trebalo raditi ništa u kući.
Dan slave
Na dan slave porodica koja slavi treba da se okupi uz svijeću, slavski kolač i “Oče naš”, a za pomenutog Svetog Nikolu značajno je i da se mu se mnoge nerotkinje mole za potomstvo. Za pomenutog sveca vjeruje se i da je zaštitnik putnika i siromašnih. Sveti Nikola je i esnafska slava, on je zaštitnik lađara, splavara, ribara i vodeničara. Mornari na ovaj dan ne isplovljavaju, pa se ovo zove i ,”vodena slava”, a veruje se da na sutrašnji dan trebalo odložiti sva planirana putovanja.
Životni ideal Svetog Nikole je bio pomaganje siromašnima i djeci, običaj je da se i na ovaj dan pomaže mlađim naraštajima, ali i onima koji nemaju koliko je ko u mogućnosti, jer je on volio djecu i revnosno brinuo o njima. Zato je tradicija da se darivaju orasi, lješnici, jabuke i slatkiši stavljanjem u cipele pokraj kreveta ili u prozore. Još jedno pravilo glasi da, ukoliko otac dijeli slavu sinovima, jeste da jedan sin uzme ljetnjeg, a drugi sin zimskog Svetog Nikolu.
Sveti Nikola se slavi i 22. maja, u znak sjećanja na dan kada su njegove mošti 1096. godine iz Mira u Likiji prenijete u Bari u Italiji, i položene u Crkvu Svetog Jovana Preteče, koja je ubrzo postala česta destinacija hodočasnika. Tri godine nakon toga, stanovnici Barija su u čast Svetog Nikole podigli raskšnu crkvu. Sveti Nikola, arhiepiskop mirlikijski, slavi se u cijelom hrišćanskom svijetu. Praznuje se kao dječji praznik u zemljama zapadne Evrope, jer tada djeca, ako su bila poslušna, dobijaju poklone. Zaštitnik je grada Amsterdama. Sveti Nikola rođen je u gradu Patara, u oblasti Likija u Maloj Aziji, od oca Teofana i majke None, za vrijeme vladavine rimskog cara Valerijana. Od ranog detinjstva, Nikola je pokazivao neobične duševne darove. Kada je odrastao i izučio škole, želio je da stupi u sveštenički čin, pa ga je njegov stric, koji je bio arhiepiskop, imenovao za sveštenika grada Mira.
ISTORIJA I OBIČAJI
Svoj duhovni život Nikola je otpočeo u manastiru Novi Sion, gdje se i zamonašio. Poslije smrti roditelja, svu nasljeđenu imovinu razdijelio je siromašnima. Prema predanju, vođen čudesnim glasom krenuo je u narod da širi veru, pravdu i milosrđe i već je svojom pojavom donosio utjehu, mir i dobru volju. Sveti Nikola pada u vrijeme velikog božićnog posta, pa vjernici pripremaju isključivo ribu i drugu posnu hranu.
U narodu se vjeruje da Sveti Nikola, noć uoči praznika, obilazi dobru djecu i dijeli poklone. I danas mnogi mališani čiste svoje cipele i stavljaju ih u prozore, očekujući dar od sveca. U nekim krajevima održao se običaj darivanja dece na sutrašnji praznik jer je Sveti Nikola i njihov zaštitnik. Prema tradiciji, danas nikako ne valja da se pere veš, čisti kuća i rade bilo kakvi kućni poslovi.
