Da li je Bosna i Hercegovina na korak bliže Evropskoj uniji ili je i dalje daleko čak i od predvorja Unije – tema je o kojoj se raspravlja nakon što je Evropska komisija donijela odluku da preporuči dodjeljivanje statusa kandidata Bosni i Hercegovini.
I dok su mnogi pozdravili ovu odluku Evropske komisije, a neki je čak nazvali i „istorijskom odlukom“, mnogi su se zapitali šta u stvari ova preporuka znači i da li se njom išta mijenja u odnosu na ranije stanje.
– Izvještaj i preporuka Evropskom savjetu da dodijeli kandidatski status predstavlja novu šansu za BiH – izjavio je evropski komesar za proširenje Oliver Varhelji.
Nije šija nego vrat
S druge strane, bivši diplomata Draško Aćimović kaže da se ništa ne mijenja te da ne treba biti previše optimističan.
U prevodu, do sada smo trebali ispuniti uslove da dobijemo kandidatski status, a sada ćemo ga dobiti ali da ispunimo uslove – kaže Aćimović.
On podsjeća da je EK navela da BiH mora da ispuni osam uslova da bi dobila kandidatski status, umjesto ranijih 14. Među uslovima koji se trebaju ispuniti i dalje su tri zakona, koja su tražena i ranije, a oko kojih su se često lomila koplja na političkoj sceni u BiH – zakon o javnim nabavkama, zakon o VSTS, zakon o sukobu interesa.
– Ništa se bitno ne mijenja. U suštini, taj kandidatski status nije toliko ni bitan jer je on samo međustepenica do otvaranja pristupnih pregovora. Bitnije je otvaranje pregovora do kojih mi nismo ni blizu. U suštini, gubimo više vrijeme na razgovorima o kandidatskom statusu umjesto da se posvetimo već sad mogućim pitanjima vezanim za otvaranje pregovaračkih poglavlja. Kandidatski status možemo imati godinama – kategoričan je Aćimović.
Korupcija
Iz Transparensi internešnela BiH pozdravili su odluku Evropske komisije, ističući da je to pozitivna vijest za Bosnu i Hercegovinu u kontekstu novih geopolitičkih odnosa.
Međutim, upozoravaju da se stanje korupcije i vladavine prava u zemlji od objavljivanja 14 prioriteta dramatično pogoršalo. TI BiH navodi da dodjela statusa kandidata sama po sebi neće puno značiti za zemlju koja se nalazi u dubokoj institucionalnoj i političkoj krizi, osim što će formalno BiH postati “zarobljena država kandidat za članstvo” umjesto što je do sada bila “zarobljena država potencijalni kandidat za članstvo”.
– BiH je od objavljivanja Mišljenja Evropske komisije o aplikaciji za članstvo u cjelosti ispunila tek jedan od 14 prioriteta, dok je u oblasti vladavine prava i borbe protiv korupcije na koji se odnosi najveći dio prioriteta stanje dramatično pogoršano – ističu u TI BiH.
Dodaju da je, prema njihovom istraživanju, BiH na globalnom nivou svrstana u red zemalja u kojim se stanje korupcije najviše pogoršava, a nalazi se među tri najlošije zemlje u Evropi prema Indeksu percepcije korupcije.
Produbljena kriza
U TI BiH ističu da ključni dio prioriteta, usmjeren na unapređenje integriteta pravosuđa, ne samo da nije ostvaren, već je stanje u tom segmentu dodatno pogoršano.
– Čak se i u samom izvještaju EU koji je objavljen navodi da politički lideri i pravosudne institucije nisu uspjeli da se izbore sa široko rasprostranjenom korupcijom i aktivno su blokirali napredak, što je dovelo do dugoročnog zastoja i sve većih znakova političkog zarobljavanja države – ističu u TI BiH.
Još se navodi, kako kažu u TI, da su ukupni rezultati u sprečavanju i suzbijanju korupcije (uključujući i korupciju na visokom nivou) ostali beznačajni, zbog operativne neefikasnosti i političkog uplitanja u pravosuđe.
U TI BiH ističu da je u periodu od objavljivanja Mišljenja Evropske komisije, vlast na nivou BiH bila gotovo u potpunosti blokirana, dok u Federaciji BiH nije ni formirana od održavanja opštih izbora 2018. godine.
– Visoki predstavnik svojim samovoljnim djelovanjem, suprotnim elementarnim demokratskim standardima i ljudskim pravima, kroz nametanje izmjena Izbornog zakona i Ustava FBiH u toku izbornog procesa, dodatno je udaljio BiH od ispunjavanja uslova za članstvo u EU i doprineo dubokoj institucionalnoj i političkoj krizi u zemlji – ocjenjuju u TI BiH.
Dodaju da izbori koji su održani u BiH 2. oktobra nisu bili ni fer ni pošteni, obilježeni su brutalnim zloupotrebama javnih resursa, prijetnjama, manipulacijama i narušavanjima integriteta izbornog procesa.
