Za šest mjeseci 2022. godine u Republici Srpskoj rođeno je 3.920 beba. Istovremeno broj umrlih osoba bio je 9.017, što znači da je razlika između broja rođenih i umrlih veća od 5.000.
Uzimajući u obzir ove podatke, samo po osnovu broja rođenih i umrlih, Republika Srpska je za deset i po godina izgubila više od 62.000 stanovnika, što je, upoređujući s podacima posljednjeg popisa stanovništva iz 2013. godine, grad skoro veličine Zvornika.
Prateći podatke Zavoda za statistiku RS, od 2012. do 2021. godine u Republici Srpskoj je rođeno 98.168 beba, dok je istovremeno broj umrlih bio 160.320. To znači da je mortalitet daleko ispred nataliteta, a da je negativan prirodni priraštaj stao na broju 62.152 umrlih ispred broja rođenih.
Koliko su alarmantni podaci, govori činjenica da broj rođenih u periodu 2012-2021. godina nijednom nije prešao 10.000 i da se iz godine u godinu smanjuje. Istovremeno broj umrlih je u konstantnom porastu, a najteža godina bila je upravo prošla, gdje je razlika između mortaliteta i nataliteta bila gotovo 10.000.
Aleksandar Čavić, demograf iz Banjaluke, kaže da Republika Srpska u obje komponente koje utiču na formiranje broja stanovnika (prirodni priraštaj i migracioni saldo) ima negativne brojke.
Kada je u pitanju prirodni priraštaj, on ocjenjuje da su podaci i te kako relevantni i da su razlozi negativnog odnosa broja umrlih i rođenih isključivo nastali zbog nepostojanja planskog i sistemskog pristupa ovoj problematici.
“Republika Srpska nema formulisanu populacionu politiku niti neku ekvivalentnu demografsku politiku ili strategiju”, navodi Čavić za “Nezavisne novine”.
On naglašava da ovo nije samo trenutni problem, jer je upravo iz navedenih razloga svaka naredna godina sve neizvjesnija.
“Svaka godina biće nepovoljnija od prethodne. Nismo mi sada, da kažem kolokvijalno, na kraju istorije pa da kažemo da smo dodirnuli najnižu tačku i sada nam može biti samo bolje. Nažalost, nije tako. Jednostavno, ovi trendovi mogu biti još nepovoljniji i mislim da će najskorija budućnost to potvrditi, jer kod nas svaka nova generacija koja ulazi u reproduktivni period sve je malobrojnija”, navodi Čavić, dodajući da je činjenica da u Srpskoj živi staro stanovništvo.
“Imamo proces demografskog starenja koji odmiče u poodmakloj fazi. To nas dovodi do zaključka da je uz postojeće stope mortaliteta, možda čak i ako zanemarimo negativne efekte koje je širenje virusa korona imalo na povećanje mortaliteta, prosto činjenica da ćemo imati sve starije stanovništo, što dovodi do zaključka da će i opšta stopa mortaliteta biti sve veća tokom vremena. S tim u vezi, imaćemo sve veći jaz između broja rođenih i umrlih”, ističe Čavić.
I druga komponenta koja se odnosi na stanovništvo, a to su migracije, ne smije, kako kažu naši sagovornici, biti zanemarena. Slični statistički podaci su i u regionu, a ključni razlozi lošeg stanja su, pored socijalne, i politička nesigurnost.
“Odlazak ljudi slijedi jer su plate male, nema perspektive, nema razvojnih fondova, manje je stranih investicija. Ljudi imaju sve veće troškove i za djecu, pa ne mogu ili čak neće sebi da priušte još djece, tako da neće da dovode sebe ni buduće dijete u situaciju da neće da ga othrane ili već razmišljaju o odlasku odavde, pa će dijete da prave tek kada odu u inostranstvo”, smatra ekonomista Zoran Pavlović.
On pojašnjava da broj umrlih pokazuje da će BiH, a samim tim i Republika Srpska, ostati bez stanovništva i da se nešto mora uraditi.
“Uz sve navedeno, kada se dodaju politički sukobi koji se formiraju na nivou BiH, dolazimo u situaciju da je potpuno suludo praviti djecu u ambijentu u kome niste sigurni da ćete uopšte ostati. Dakle, prvi uslov boljeg stanja je ekonomska stabilnost, pa onda politička. Tek tada idu demografske mjere. Ali to je sve toliko ozbiljan posao da ne vidim ko će da ih dizajnira, potpiše, a Skupština da ih usvoji”, zaključuje Pavlović.
