Duga tradicija je utkana u taj pravoslavni običaj, koji je najvjerovatnije i u Vrliku donesen iz samog Jerusalima. Čuvara Hristovog groba odlikuje čojstvo i junaštvo
Posebnost običaja je to što čuvar Hristovog groba ne može da bude svako. “Čuvari mogu da budu ljudi isključivo koji su rođeni na prostoru opštine Vrlike iz jednog od sela iz okruga manastira Dragović, podignutog 1395. godine, ili u današnjoj situaciji ljudi koji vode porijeklo iz tih krajeva. To su opet odabrani ljudi sa visokom spoznajom za dobro, moral, junaštvo i čojstvo.
Radi se o dostojanstvenim ljudima koji su spremni da tu tradiciju iznesu u najboljem svjetlu”, priča Aleksa, koji ne krije radost što je jedan od 60 članova, koliko broji društvo “Čuvari Hristovog groba”.
“Dalmacija je srpska etnička i istorijska pokrajina u kojoj je pravoslavna vjera imala dinamično iskustvo i tragičnu istorijsku sudbinu”, kaže Aleksa. Pravoslavni Srbi su u njoj vijekovima vodili bitku za nacionalnu i vjersku posebnost i slobodu.
“Po vizantijskim izvorima, najzapadnija srpska pokrajina u Primorju bila je takozvana Paganija, koja je zauzimala krajeve između rijeka Neretve i Cetine”, priča Aleksa o istoriji svog naroda u Dalmaciji.
“Srblji” se na gornjoj granici Cetini pominju 1436. godine kao stočarsko stanovništvo sa lokalnom samoupravom i širokom unutrašnjom autonomijom. Aleksini korijeni potiču iz srpskog sela Otišić, nadomak Vrlike, koje je odvijek bilo “gnijezdo” velikih i čestitih ljudi.
“Čuvari Hristovog groba predstavljaju potomke takvih Srba i njihovi vaskršnji običaji su najtipičniji mentalni kod dinarskog psihičkog tipa. Njegovanje tradicije je od izuzetne važnosti, ali ono se ne zaustavlja samo na svečanostima i svetim službama. Biti čuvar znači nastavljati svoj rad i kada se nošnja skine, biti čuvar znači nositi tu istoriju i svjedočanstvo sa sobom i biti živi primjer te naše prošlosti i neprekidnom borbom doprinositi na očuvanju našeg indetiteta kroz kulturna dobra i iznošenjem stvari onakvih kakve jesu”, priča Dragić.
Aleksa otkriva da je običaj čuvanja Hristovog groba naslijedio od oca i djeda, koji su, takođe, bili čuvari.
“Listajući stare albume naišao sam na slike oca u nekoj čudnoj, ali prelijepoj nošnji i pitajući ga o tome slušao sam sate i sate priča o običajima i čuvarima. Poželio sam i ja biti jedan. Želja za oblačenjem nošnje bila je prisutna daleko prije nego ću je i obući, dok jednog dana nisam dobio poziv od dobrog prijatelja koji mi je predložio, ako želim, da dođem na sastanak i možda budem čuvar”, priča Aleksa.
Prema njegovim riječima, oblačenje narodne nošnje za njega je bila prava radost.
“Prvo moje oblačenje je za mene bilo i simbolično jer sam doživio dvije velike radosti. Oblačio sam nošnju svog kraja i nosio sam je na bogosluženju u Hilandaru – to je jedan predivan osjećaj na kom sam zahvalan Bogu i od tada počinje moje službovanje i trud da doprinesem udruženju i rodnom kraju koliko mogu”, kazuje Aleksa.
Dalmacija – bedem koji povezuje srpske zemlje
Dalmacija je, za Aleksu, bedem koji sve povezuje svojom istorijom i ljudima koji svjedoče istinu – ona predstavlja prvu liniju odbrane od svake laži onih koji pokušavaju da bace ljagu na srpski narod. Aleksa zato želi da se vrati u kraj odakle su njegovi preci otišli u svijet.
“Želja za povratkom svakako postoji, ako Bog da – dogodine u Kninu!”, poručuje dvadesetogodišnji Aleksa.
Svojim vršnjacima je poručio da čuvaju tradiciju i običaje kako bi se sačuvao identitet Srba iz Dalmacije, naroda koji je doživio stradanja, muku i patnju. Iako živi u Beogradu, gdje je i rođen, Aleksa hadži Dragić sa velikom ljubavlju priča o srpskom selu Otišić, Vrlici i običajima koje su Dalmatinci odnijeli sa sobom u svijet.
Običaj čuvanja Hristovog groba uvršten je u Nacionalni registar nematerijalnog kulturnog nasljeđa Srbije.
