Dok su srpski hramovi složno zvonili “za spas srpskog naroda i države”, a sve oči bile uprte u Rezoluciju o Srebrenici, ispod radara se provukla pošast koja bi Republici Srpskoj mogla zaista doći glave: rudnici litijuma.
Načelnik opštine Lopare Rado Savić danima je čekao da pred poslanicima Narodne skupštine RS pročita Deklaraciju o zabrani otvaranja rudnika litijuma, koja je, ustvari, vapaj njegovih zemljaka sa Majevice za spas od ekološke katastrofe.
Deklaraciju je juče konačno izložio, ali ona nije usvojena, što znači da je Narodna skupština RS prećutno dala zeleno svjetlo rudnicima litijuma.
To, međutim, skoro niko nije primetio, jer se glasanje o rudnicima litijuma dešavalo upravo u trenutku kada je počinjala sjednica Generalne skupštine UN, na kojoj se raspravljalo o Rezoluciji o Srebrenici.
Ispod radara je prošla i činjenica da su protiv rudnika litijuma u Srpskoj glasali samo opozicionari, dok su se poslanici vladajuće kaolicije pravili da nisu tu.
Posebno je pitanje zašto je litijum, koji je već mesecima vruća tema ne samo u Republici Srpskoj, nego i u regionu i EU, na dnevnom redu bio upravo u paketu sa Rezolucijom od Srebrenici, koja je okupirala cjelokupnu pažnju javnosti i temperaturu srpskog “patriotizma” podigla na najviši nivo.
Vladajući poslanici su ćutali kada je Rado Savić apelovao da Skupština usvoji deklaraciju protiv rudnika litijuma, a da Vlada RS ne izda koncesije za rudarenje ovog metala i srodnih elemenata.
– To je jedini način da se stanovništvo zadrži, da dijaspora ne okrene leđa zavičaju, da spasimo ne samo Majevicu nego i Republiku Srpsku. Mi želimo poljoprivredu, i turizam, želimo park prirode, a ne rudnik, koji će zagaditi naše reke, koje su pritoke Save i Drine – apelovao je Savić.
Dodao je da su, već isprepadano stanovništvo Majevice, dodatno uznemirile kontroverzne poruke iz nadležnih institucija.
U Loparama i okolini su, naime, od 2000. godine obavljana tri istraživanja o potencijalnim rezervama litijuma. Prva dva su pokazalo da ove vrijedne sirovine nema.
Tek treće istraživanje, koje je, kako tvrdi Savić, obavljeno uz podršku Ministarstva energetike i rudarstva RS, a bez saglasnosti lokalne zajednice, pokazalo je da bi rudnik litijuma bio dobra investicija.
– Nijedan stručnjak nije jasno i javno rekao da bi to bilo bezbedno po prirodu i po zdravlje stanovništva – rekao je Savić.
Dodatno je narod zbunjen najavama da se neće rudariti litijum nego magnezijum, te priča premijera Radovana Viškovića o “zelenom rudarstvu”.
Na sjednici Skupštine niko od poslanika vladajuće koalicije nije o ovoj temi izgovorio ni riječ.
Među opozicionarima, naročito glasna je bila Tanja Vukomanović iz PDP. Ona je poručila da je kristalno jasno kome je litijum “bijelo zlato, a za koga bi on bio ubitačna ekološka bomba”.
– Kopanje litijuma bi vršila privatna firma, dakle, građani kao ni Republika Srpska od toga neće imati ništa, jer su koncesione naknade mizerne. Rudnici litijuma su u svijetu ostavilivelike ekološke posljedice, čak su vođeni i građanski ratovi zbog toga. Rudnici postoje i Australiji, Čileu, Kini ali se često obrada vrši u pustinjama, što dalje od stanovništva. Uostalom, Evropa ima nekoliko mjesta za iskopavanje litijuma, ali još se nisu upustili u to, još provjeravaju sve – rekla je Vukomanovićeva.
Ona je poručila da nikom ne treba Republika Srpska sa narandžastim rijekama, otrovanom vodom, bolesnom stokom i nezadovoljnim narodom koji odlazi.
A upravo to bi se moglo dogoditi, ne samo na Majevici, gdje su za iskopavanje litijuma zainteresovani švajcarski Arkor i kanadski Rok Teh, nego na još najmanje osam lokaliteta u BiH.
Većina potencijalnih rudnika, gde su započeta ili su najavljena istraživanja, nalaze se u RS. Kako saznaje Srpskainfo, u pitanju su Prosara i Motajica u blizini Srpca, lokaliteti kod Jezera, Jajca i Mrkonjić Grada, te okolina Srebrenice, Čajniča, Foče i Goražda.
-Mada niko ne spominje litijum, bar ne javno, mještani su ubijeđeni da su investitori u potrazi upravo za njim – kaže izvor Srpskainfo blizak eko pokretu.
Profesor sa Rudarsko-geološkog fakulteta u Tuzli, Elvir Babajić, potvrdio je ranije za N1 da upravo ova područja obiluju magmatskim kiselim stijenama, što ih čini potencijalim nalazištima litijuma.
Slučaj litijum nije prvi primjer iz prakse, da se, dok mediji bruje o zapaljivim izjavama Milorada Dodika i drugih spasilaca nacije, u tišini donose odluke od kojih zavisi život građana.
Politička analitičarka Tanja Topić kaže da je teško povjerovati da je sve to slučajnost.
–Previše se stvari poklopilo na čudan način, pa nam ne ostaje ništa drugo nego da, poučeni dugogodišnjim političkim iskustvom, iskažemo priličnu dozu nepovjerenja u dobre namjere vlasti – kaže Topićeva za Srpskainfo.
Ona dodaje da su i ranije nacionalne teme sa velikim emotivnim nabojem, često mobilisale sve resurse i snage i bacile ispod radara raspravu o bitnim životnim pitanjima.
-Tako je i rudarenje litijuma i uopšte devastiranje životne sredine gotovo neopaženo prošlo u Narodnoj skupštini RS. Dok se ljudi osvijeste šta je sve usvojeno, biće kasno- kaže Topićeva.
Ona podsjeća da je isti metod skretanja pažnje primenjen i kad je u pitanju Izborni zakon RS, tako da se koristi dobro oprobani recept umrtvljvanja građana i javnosti i podizanja nacionalnog naboja dok život prođe mimo njih.
