Nakon što je Vlada Republike Srpske pozvala sve članove “organa za sprovođenje izbora” da podnesu ostavke, oglasila se i Centralna izborna komisija BiH pozivajući te iste članove da to ne čine, da poštuju zakon i postupaju profesionalno radi organizacije i sprovođenja lokalnih izbora 2024. godine.
Nakon poziva Vlade Republike Srpske ostavke su već najavljene i prema nezvaničnim informacijama dobar dio lokalnih i gradskih izbornih komisija će to i učiniti, mada u cijelom procesu velike su nepoznanice. Iz nekoliko nezvaničnih razgovora nameće se pitanje mogu li se članovi postojećih lokalnih i gradskih izbornih komisija uopšte razriješiti dužnosti bez Centralne izborne komisije BiH.
Naime, u članu 2.12 Izbornog zakona BiH piše da “članove opštinske izborne komisije razrješuje opštinsko vijeće, odnosno skupština opštine, uz saglasnost Centralne izborne komisije BiH”.
Dakle, saglasnost na razrješenje dužnosti člana opštinske ili gradske izborne komisije BiH treba da da CIK, što je teško očekivati, a ako je suditi po najavama, to neće biti toliko ni bitno jer je Milorad Dodik, predsjednik Republike Srpske, rekao da “rješenja koja su dobili u Sarajevu mogu da zgužvaju”, misleći na članove lokalnih i gradskih izbornih komisija.
Oliver Blagojević, predsjednik Republičke izborne komisije, za “Nezavisne” je rekao da će ostavku podnijeti u četvrtak i da ne zna kako će postupiti ostali članove RIK-a. Osim Blagojevića, ostavku je najavio i Aleksandar Radeta, član Republičke izborne komisije, a njih bi sa te funkcije trebalo da razriješi Narodna skupština Republike Srpske koja ih je i imenovala.
Istovremeno, Vanja Bjelica Prutina, član Centralne izborne komisije Bosne i Hercegovine, rekla je u suštini da neće podnijeti ostavku, da je zaključak i poziv Vlade Republike Srpske nezakonit i da ga smatra “svojevrsnim pritiskom na nezavisan i nepristrasan rad člana CIK-a”.
Kako stvari sada stoje, a s obzirom na to da su pojedini zvaničnici opozicije pozvali članove “organa za sprovođenje izbora” da ne podnose ostavku, izvjesno je da će na terenu biti svega, odnosno da će pojedine opštinske i gradske izborne komisije podnijeti ostavku, ali neke vjerovatno i ne.
U svakom slučaju vlasti u Republici Srpskoj ne odustaju od ideje da samostalno organizuju lokalne izbore, mimo Centralne izborne komisije BiH koja je to do sada radila, i koja će, sudeći po njihovom saopštenju, opet pokušati da to uradi.
“Centralna izborna komisija BiH neće imati ništa. Zakon ćemo donijeti veoma brzo u našoj skupštini i ispoštovati sve rokove kako bi se u prvoj nedjelji oktobra održali izbori i mi ćemo sve to uraditi”, rekao je Dodik, dodajući da će ovi izbori biti posebni jer će ih prvi put organizovati Republika Srpska i da se ulazi u nove izbore za sve opštinske izborne komisije i Republičku izbornu komisiju.
S druge strane, u Centralnoj izbornoj komisiji BiH kažu da su “sve izborne komisije, kao i birački odbori dužni postupati nezavisno i nepristrasno, poštovati Ustav i zakone, te vjerno i savjesno obavljati dodijeljene dužnosti”.
Iz CIK-a su naveli da “od svih članova izborne administracije očekuju zakonito i profesionalno postupanje, koje nije u službi političkih interesa i zahtjeva, radi zakonite pripreme, organizacije i sprovođenja lokalnih izbora 2024. godine”.
Osim nepoznanica sa podnošenjem ostavki, ukoliko Republika Srpska istraje na najavama da će sama organizovati izbore javiće se i brojne druge nepoznanice, prije svega u vezi s tri ključna pitanja u izbornom procesu, a to je ko raspisuje izbore, ko ih sprovodi i ko na kraju utvrđuje izborne rezultate. Prema Nacrtu izbornog zakona Republike Srpske, sve ove stvari treba da radi Republička izborna komisija, međutim iste te nadležnosti prema važećem Izbornom zakonu BiH ima i Centralna izborna komisija BiH.
“U Izbornom zakonu BiH piše da glasačke listiće štampa i distribuiše CIK, a u Nacrtu izbornog zakona Republike Srpske piše da je Republička izborna komisija odgovorna za blagovremeno štampanje, distribuciju i bezbjednost glasačkih listića i obrazaca za neposredne izbore na oba nivoa vlasti u Republici Srpskoj. Milion je nepoznanica u svemu, na kraju ko će potvrditi rezultate tih izbora i kako će se međunarodne organizacije odnositi prema svemu tome”, upitao se jedan od sagovornika “Nezavisnih” blizak izbornoj administraciji.
Kada je riječ o međunarodnim predstavnicima, Johan Zatler, šef Delegacije EU u BiH, rekao je da su neprihvatljive “prijetnje rukovodstva Republike Srpske ustavnom poretku BiH, uključujući izbore u ovom entitetu u vlastitoj režiji, suprotno Izbornom zakonu BiH”.
Podsjećanja radi, nakon što je Kristijan Šmit, kojeg Republika Srpska ne priznaje za visokog predstavnika, nametnuo izmjene Izbornog zakona BiH, Narodna skupština Republike Srpske održala je posebnu sjednicu i usvojila Nacrt izbornog zakona BiH. Kada je riječ o ovom zakonu, trenutno se sprovodi javna rasprava, a pojedini zvaničnici Republike Srpske istakli su da će on biti usvojen do 20. aprila ove godine, što će omogućiti da Republika Srpska sama sprovede lokalne izbore koji bi trebalo da budu održani u oktobru.
